Présentation • Mode d’emploi • Services associés • Réutilisations

Liste des chapitres

 
Hippocrate / Ponce de Sancta Cruz, Antonio.
Praelectiones Vallisoletanae in librum magni Hipp. Coi De morbo sacro. Auctore D. Antonio Ponze Sancta Cruz, ...
Matriti : apud viduam Ludouici Sanchez, Regni typographam, 1631.
Cote : 36.
Exemplaire numérisé : BIU Santé (Paris)
Adresse permanente : https://www.biusante.parisdescartes.fr/histmed/medica/cote?00036
Page à Page
Par chapitres
PDF Cliquez ici pour telecharger tout ou partie de ce document au format Adobe PDF (Acrobat)
Sur Internet Archive
Nombre de réponses : 90 1-90
[sans numérotation] [Notes manuscrites]
[sans numérotation] [Page de titre]
[sans numérotation] Lectori Meo S. D
[sans numérotation] Suma del privilegio. Errata correcta. Suma de la tassa
[sans numérotation] Excellentissimo Domino Don Gaspari de Guzman
[sans numérotation] [Index]
1 In Librim aureum Magni Hippo. Coi. De morbo sacro. Liber Hipp. Coi
2 Libri scopus tostatus. Semperatur Hipp. Laus. De morbo sacro
5 Text I. De morbo sacro vulgo appellato, sicse reshabet. Nullare mihi aliis divinior esse morbis, neque sacratior verum naturam habet, quam etiam reliqui morbi, unde fiunt. Text II. Homines vero naturam et causam ejus Divinam esse existimarum ob inexperietia et admirationem, propterea quod re liquis morbis nil habeat simile et per inopiam quidem cognitionis divinitas ei ipsa conservatur
6 Text III. Secundium facilem vero, et parabilem modum sanationis medentur, expiationiibus aut incantamentis. Text IIII. Si vero propter admirationem divinus censetur multi morbi sacri erunt et non unus, quem admodum ego demonstrabo, etiam alios non minus admirabiles neque minus monstruosos, quos nemo sacros esse censet. Primum etenim febres quotidiane et tertiane et quartiane nihil mibi minus sacri esse videntur nec minus a Deo fieri quam hic morbus etiam si nihil admirabile habeant
7 Text V. Deinde vero furore correptos, ac de sipientes multos ex nulla manifesta causa cum multa, tum etiam intempestiva facere videntur, quin etiam multos in somno lugentes et vociferantes vidi, quosdam etiam suffocatos, quosdam exilientes et fugientes ac desipientes quo ad excitarentur, postea vero sanitati restitutos et ut antea resipiscentes, quavis pallidos et debiles. Idque non semel sed soepius contingere vidimus, quin et multa sunt et varia, quae sigillatim, si enumerare velimus; prolixa fuisset oratio
8 Text VI. Caeterum qui primi hunc morbum ad deos retulerunt, aut divinum dixerunt, tales esse videntur, quales sunt Magi, expiatores, circulatores, ac arrogantes, ostentatores, qui se valde pios esse plurimumque scire simulant, hi quippe divinitatis obtentae praetextu, cum nulla ope prodesse possent, ne inscitiam suam proderent sacram hanc esse affectionem consuerunt. Et additis idoneis rationibus securam sibi curationem proposuerunt oblatis expiationibus et incantationibus, balneisque interdictis et multis cibis ad laborantiu usum minime accommodatis
10 Text VII. Ac marinis quide Mullo Mellanuro, Mugili et Anguila, qui pisces praecipue vitandi sunt
12 Text VIII. Carnibus vero Caprina ceruina Suilla et canina. Nam hujusmodi carnes ventriculum maxime conturbant
13 Text IX. Ex volucribus, Gallo Turture et otide, praetereaque ab his, quae valentissima esse censentur
15 Text X. Ex oleribus autem metha Allio et caepa Acrimonia enim aegrotati nullo modo conducit. Text XI. Vestimento etiam nigro uti prohibet, quod niger color morte significet, aut in pelle Caprina decumbere, aut cam gestare. Ac nec pedem supra pedem ponere, aut manum supra manum. Haec enim omnia curationem impediunt
17 Text XII. Omnia autem heac Divinitatis gratia apponunt, velut amplius quid scientes, et alios praetextus praeservantes, quia si sanus aeger evadat, ipsis gloria et dexteritas adscribatur, sin mortatur, in tuto positae sunt eorum excusationes, habeant que praetextum, quod non ipsi sint causa, sed deus : neque enim medicamentum aliquod edendum, aut bibendum exhibuerunt, neque balneis incoxerunt, ut ipsi in causa esse videri possint
18 Text XIII. Ac med quidem opinione ex his qui africae mediterranea incolunt, nullus ab isto morbo sanus evadet, quod in pellibus caprinis recumbant, et caprinis carnibus utanur, cum nec stratulum quidem neque vestimentum, neque calceamentum aliud habeant, quam caprinum neque nullam aliam habeant pecudem, quam capras et oues. Quod si ista oblata, et cibo sumpta morbum augent, et non manducata medentur. Nullus sane deus autor est, neque expiationes invant, sed quae eduntur medentur, et nocent, numinisque vim obscurant. Quare qui hoc modo istorum morborum curationem aggrediuntur, hos neque sacros neque divinos reputari mihi videntur. Quisquis enim lustrationibus hujusmodi abigere valuerit affectionibus is etiam aliis artibus abiget, istaque ratione Divinitatis opinio prorsus deperditur. Text XIIII. Talia itaque dicentes ac excogitantes amplius quid sescire simulant et homines decipiunt proponentes, sive addentes his lustrationes, ac purificationes, cum verba ipsorum magna ex parte se ad deum et daemonium extendant, atque mihi sane non de pietate verba facere videntur, vel ut ipsi putant, sed potius de impetiate, et quod dei non sunt. Pietasque, et divinitas ipsoru impia est ac scelesta velut ego docebo
19 Text XV. Si enim lunam deducere, et solem obscurare tempestatemque atque serenitatem in ducere et imbres ac siccitates, mareque sterile et terram facere ; caeteraque id genus se scire profitentur, sive ex sacrorum mysteriis, sive ex alia quavis opinione hanc sententiam sibi vindicent, qui iis rebus operam navant, impii mihi esse videntur. Neque deos esse existimare, neque si sint aliquid posse. Neque aliquod extremum malum propulsare posse, cujus rei gratia cur non ipsis infesti sint ?
21 Text XVI. Si quis enim Magicis artibus Lunam deducet et solem obscurabit, tempestatemque et serenitatem inducet, non equidem horum quicquam divinu sed humanum esse censuerit, si utique divina potentia humano consilio superatur et inservitutem asseritur. Ac fortassis haec aliter se habent, sed homines in vitae inopia multa et varia moliuntur, et tum ad reliqua omnia, tum etiam ad hunc morbum varie se habent in unaquaque affectionis specie, deo causam attribuentes, neque semel sed, saepius aedem memorantur. Text XVII. Siquidem namque capram imitenru et halatum edant, dextramque in partem convellantur, deorum matrem iin causa esse esserunt, sivero acutiorem, et vehementiorem vocem edat aeger. Equo simile esse dicunt et ad neptunum causam referunt, quod si stercoris aliquid emittat. Hecates enodiae appellatio adhibetur si autem tenviorem sonum edant velut aviculae, apollo nominus, si vero spumam ex ore demittat et pedibus calcitret, Mars causam habet. Pavores vero qui noctu adsunt timores deliria terriculamenta cum aegrisurgunt e cubili et fudiunt, Hecates insidias et Heroum invasiones esse affirmat expiationibusque et incantationibus utuntur. Ac meo quidem judicio sceleratissimu et maxime impium divinu numen faciunt
24 Text XVIII. Morbo enim detentos exptant sanguine, itemque aliis sceleribus inquinatos, aut injustos, aut ab hominibus intoxicatos, aut qui scelestu aliquod facinus perpetrarunt, quos contraria his facere oportebat, sacrificari nimiru ac precari et ad templa progressos diis supplicare. Nunc vero horu nihil faciunt, sed expiant et alia expiamenta terra occultant; alia in mare projiciunt, alia ad montes deferunt ubi nemo attingat neq conculcet. Oportebat autem ad templa deferre, ac deo reddere, siquidem deus autor est
29 Text XIX. Neque tamen hominis corpu, a deo inquinari existimo, impurissimum a purissimo, quin si forte contingat, ut ab alio coinquinetur, aut quid patiatur, cupierit utique a deo purgari, ac purificari magis, quam inquinari. Deus itaque est, qui maxima et sceleratissima peccata purgat ac purificat et liberatio nostra existit; ipsique terminos templorum ac delubrorum diis designamus, ut nullus qui non purus sit, eos transcendat et ingressi respergimur, non velut qui inquinemur, sed si quod etiam prius scelus habemus purificemur. Et de expiationibus quidem six se res habere mihi videtur
33 Text XX. Hic vero morbus nullare divinior reliquis mihi esse videtur ; sed naturam habet, quam etiam aliis morbi et causam unde singuli gignuntur, ejusque natura et causa, ficut et aliorum omnium divina potest censeri. Et sanabilis mihi videtur, ficut et alii nisiam prae temporis longitudine in valuerit, ut fortior sit medicamentis, quae adhibentur. [...]
60 Text XXI. Aliud porro signum est magnum, ostendens hunc morbum non esse aliis diviniorem ; pituitosis enim natura oboritur bibliosis vero non accidit. Atque si divinior est reliquis similiter omnibus morbum hunc fieri oportebat et non discrimen facere inter biliosis, ac pituitosis, sed enim ipsis cerebrum autor est et causa hujus affectionis, velut etiam aliorum maximorum morborum ; quo vero modo et ex qua fiat causa manifestado
63 Text XXII. Cerebrum hominis duplex est, quemadmodu aliis omnibus animalibus : medium aute ipsius dividit membrana tenuis quapropter non semper eandem capitis pertem dolet, sed particulatim utramvis, aliquando vero totum
64 Text XXIII. Sed et venae in ipsum tendut ex toto corpore multae et tenues : duae vero crassae altera ab hepate, altera de liene et quae quidem ab hepate venit hoc modo se habet : altera quide venae pars deorsum tendit per partes ad dex tram juxta ipsum renem ad lumbum ad internam femoris parte et descendit in pedem et vocatur vena cava
65 Text XXIIII. Caeterum in has venas etiam spiritus copiam inducimus : hae enim corporis nostri respirationes sunt, aerem in se ipsas trahentes et in reliquum corpus
66 Text XXV. At vero morbus ipse sit in pituitosis in biliosis vero non incipit autem fieri in foetu adhuc in ipso utero existente. Text XXVI. Purgatur enim et floriscet cerebrum velut etiam aliae partes priusquam gignantur
67 Text XXVII. In hac autem purgatione si quidem bene ac moderate purgantum fuerit et neque plus neque minus quam oportet, de fluxerit, hic foetus sanissimum caput habebit. Text XXVIII. Si vero ab una aliqua parte coliquatio contigerit, aut ab oculo, aut ab aure, aut vena aliqua simul gracilis facta fuerit
68 Text XXIX. Si vero purgatio non contingat sed in cerebro spissetur, ac cogatur necesse est foetus pituitotosos esse. Text XXX. Et quibuscunque quidem pueris existentibus erumpunt ulcera in caput et in aures et in reliquum corpus
76 Text XXXI. Si porro ad cor progressum fecerit defluxus [...] apprehenat et anhelationes et pectora corrumpuntur, aliqui vero etiam curvi fiunt
77 Text XXXII. De inde et tremor, et anhelatio sedatur, sedatur autem prout copia ejus fuerit, si enim amplius influxerit tardius, sin minus citius. Text XXXIII. Si vero in ventrem, profluvia alui apprehendunt, si vero ab his viis exclusus fuerit et in venas quas dixi defluxum fecerit, mutus sit
78 Text XXXIV. Mutus quidem est, cum pituita repente in venas de lapsa aerem excluserit et non admiserit, neque in cerebrum, neque in venas cavas, neque in ventriculos, sed occuparit respirationem
79 Text XXXV. Quando enim accipit homo per so, et nares spiritum, primo quidem ad cerebrum venit, deinde vero in ventrem magna ex parte, pars vero ad pulmonem et pars ad venas ex his vero ad reliquas partes in venas dispergitur
80 Text XXXVI. Qui vero ad venas pervenit aer confert ad ventres ingressus et ad cerebrum atque sic sapientiam et motum membris exhibet. Text XXXVII. Quare ubi fuerit exclusus a venis aer prae pituita cumque non susceperint mutum ad desipientem hominem reddunt
81 Text XXXVIII. At vero manus impotentes siunt ac convelluntur sanguine quiescente et dum non diffunditur velut solebat. Text XXXIX. Oculi quoque distorquentur aere a venis excluso et commoventur
82 Text XL. Spuma vero ex ore prodit ex pulmone cum enim spiritus non ingrediatur in ipsum spumescit et ebullit velut moriens
83 Text XLI. Tercus vero subinittitur dum violenter suffocatur. Suffocatur autem hepate et ventre sursum adseptum transversum
85 Text XLII Calcitrat autem pedibus cum aer in membris conclusus fuerit et foras penetrare non poterit prae pituita verum exiliens per sanguinem sursum
86 Text XLIII. Porro omnia haec perpetitur cum pituita frigida defluxerit in sanguinem calidum existentem
87 Text XLIV. Et quicunque pueri parui hoc morbo corripiuntur, ut plurimum moriuntur si multus fluxus contingat, isque humidus existat
88 Text XLV. Si vero modica existens pituita in utrasque venas defluxum fecerit, aut in alterius partis, supervivunt, nota ex morbo impressa relicta, aut enim os convellitur
89 Text XLVI. Quapropter necessario etiam reliquae venae affliguntur ac partim simul gracilescunt, ut aerem quidem suscipiant. Text XLVII. Quibuscumque autem imperfectis, et valde modica pituita defluxerit et ea in dextras partes
90 Text XLVIII. Pueris quidem igitur sic fit hic morbus aut quam proxime huic modo. Text XLIX. At vero antiquissimis si hic morbus accedat, propterea ipsos occidit, aut leviter sider atos facit quia ipsis venae evacuatae sunt
91 Text L. Defluit autem et eliquatur pueris maxime quibus sine caput fuerit percalefactum, sive a sole sive ab igne, sive etiam derepente in horruerit cerebrum, etiam tunc pituita secernitur
92 Text LI. Aliis vero etiam ubi derepente post aquilonares ventos, auster flare coeperit, compactum ac debile cerebrum derepente soluit ac laxat ut pituita redundet et sic defluxum facit. Text LII. Defluit insuper et ex ignoto timore, siquidem timuerint aut aliquo vociferante, aut interplorandum spiritum cito revocare non potuerint
93 Text LIII. At vero senibus Hyems in festissima est : cum enim ad multum ignem senex caput, et cerebrum percalfecerit, deinde in frigore versatus fuerit, atque inhorruerit et ex frigore ad teporem accesserit
95 Text LIIII. Postquam vero viginti anni praeterienrunt non amplius hic morbus corripit praeterquam paucos, aut nullum, nisi ex puero connutritus fuerit
96 Text LV. In quo vero a puero augmentum cepit ac connutritus est in eo per consuetudinem facit ut in mutationibus ventorum patiatur. Text LVI. Congnoverit autem hoc ipsum quis maxime ex onubis hoc morbo correptis et praesertim capris
98 Text LXVII. Sic vero se res habet etiam in homine, cum enim aetatem adeptus fuerit morbus, non amplius curabilis est, cerebrum enim eroditur a pituita, et colliquatur
99 Text LVIII. Propterea vero diuturnus est morbus, quia id, quod influit venis tenue est, prae multitudine et statim superatur a sanguine et calescit
100 Text LIX. Quicumque vero iam assueti sunt morbo, praecognoscunt se corripiendos, et ex hominum frequentia fugiunt, si domus ipsorum in propinquo suerit, ad domum, sin minus in locum desolatissimum
101 Text LX. At vero pueri primum quidem cadunt ubicumque tandem contigerit prae in assuetudine
103 Text LXI. Caeterum in mutationibus ventorum, propterea morbo sacro corripi censeo, maxime quidem Austrinis, postea vero etiam quilonaribus, deinde etiam reliquis ventis hi autem sunt qui fortissimi ex ipsis existunt, et inter se tum statione, tum viribus contrariissimi
107 Text LXII. Auster autem contraria huic operatur primum enim incipit aerem compactum liquare ac diffundere
113 Text LXIII. Porro expedit homines nosse quod ex nulla alia nobis parte voluptates contigunt et laetitiae et risus et lusus quam ex cerebro
116 Text LXIV. Et insanimus quidem prae humiditate cum enim humidius fuerit, quam pro natura : necesse est moveri, ubi vero movetur affectio necesse est neque auditum
118 Text LXV. Fit autem corruptio cerebri apituita et bila utriusque, cognito sic contingit qui enim a pituita insaniunt quieti sunt et non vociferantur, neque tumultuantur
123 Text LXVI. Angitur autem homo et inquietudine multa tactatur intempestive, dum cerebrum perfrigeratur et praeter consuetudinem compingitur, hoc vero a pituita perpetitur. Text LXVII. Noctu vero clamat et vociferatur, cum derepente cerebrum percalefiat
124 Text LXVIII. Cum contigerit ut homo videat insomnium horrendum et in timore fuerit, vel ut etiam si vigilet, tunc magis facies ignescit et oculi rubescunt, cum timuerit, et mens meditatur aliquid mali operari, sic etiam in somno patitur. Text LXIX. Hoc enim est nobis eorum quae ab aere siunt interpres si sanum fuerit
125 Text LXX. Sapientiam autem ipse exhibet aer, oculi vero, et aures, et lingua, et manus, et pedes, qualia cerebrum statuit et cognoscit, talia subministrant
127 text LXXI. Cum enim homo spiritum in se ipsum attraxerit primum quidem ad cerebrum pervenit, et sic ad reliquum corpus aer dispergitur relisuens in cerebro suum ipsius vigorem et quicquid prudens hac sapientia praeditum fuerit
128 Text LXXII. Si enim in corpus primum perveniret et posterius in cerebrum, relicta in carnibus, et venis dignotione ac indicio, ad cerebrum calidus iam existens, perveniret, et non sincerus, ac purus, sed ammixto humore a carnibus et sanguine ut non amplius exacte sincerus esset
129 Text LXXIII. Caeterum praecordia, alias fortuitum nomen apud Graecos per consuetudinem habent, cum phrenes a sapienta dicta videatur, revera autem non, neque ex natura
132 Text LXXIV. Porro dicunt quidam quod corde sapimus et quod hoc est, quod angitur, et quod curam gerit, verum hoc non, ita se habet, sed convelitur quidem velut praecordia
134 Text LXXV. Quemadmodum igitur etiam prudentiam ac aerem omnium primum ex his quae in corpore insunt percipit cerebrum
135 Text LXXVI. Et enim cerebrum propterea primum sentit, quia etiam morbi in ipsium irruunt acutissimi et maximi, ac praecipue laethales et qui difficilem judicationem habent apud inexpertos. Text LXXVII. Hic vero morbus sacer appellatus ex jusdem causis oritur, a quibus etiam reliqui ab accedentibus nimirum, et decedentibus velut frigore, sole ventis quae et transmutantur, et nunquam quiescunt
136 Text LXXVIII. Naturam autem unusquisque habet, et vim in se ipso et nullus neque auxilii nec remedii expers est et plerique his ipsis curantur, a quibus etiam nascuntur. Text LXXIX. Hoc itaque medicum nosse oportet et temporis occasionem in singulis pernoscere, quod alterum quidem per alimentum
137 Text LXXX. Ovisque autem talem mutationem in hominibus novit, et humidum ac siccum potest facere hominem ac calidum et frigidum per diaetam, hic utique et hunc morbum sanaverit, si occasionem eorum, quae conferunt per noscet
139 Secunda pars. Praelectionum ad librum de Momrbo Sacro Magni Hipp. Cap I. Necessarium est fateri primam divinitatem omnium rerum exordium et moderatricem
141 Cap II. Quid nomine divini et quotuplex
142 Cap III. Deus intelligentiae animae rationales, corpora coelistia, elementa, an propter aliquam causalitatem, sibi debitam dicantur divina
144 Cap IV. An Deus sit causa morborum
146 Cap V. Ex Hippocrate ostenditur a deo morbos multoties ommiti. Cap VI. Objectiones propositae dissoluuntur
148 Cap VII. De secundo divino in morbis, idest de intelligentiis. Cap VIII. Error levini Lemnii
150 Cap IX. Quod Hipp. in hoc lib. Non negavit Daemones, ut aliqui putant. Quint et engastrimythos primus cognovit locus singularis
152 Cap X. Intelligentias alias esse bonas alias malas
153 Cap XI. An intelligentiae omnino sint in corpore ?
156 Cap XII. Intelligentiae bonae et malae non solum pestem, sed omnium morborum genera a inferre possunt
162 Cap XIII. Circa gradum vegetabilem quaeritur. An sicut intelligentia potest causare morbos ita possit causare sanitatem
165 Cap XIIII. Quod intelligentiae ad longum tempus vitam protrahere, et sine cibo et potu manifesto illam possunt conservare
166 Cap XV. An intelligentiae, sicut possunt vitam prologare, valeant mortem eludere ?
168 Cap XVI. Ad inventutem senem retrahere et mortuum suscitare, similem habet impossibilitatem respectu pote statis intelligentiae
169 Cap XVII. De potestate intelligentiarum ad morbos inducendos in parte sensitiva
172 Cap XVIII. De anima rationali quae causa divina est morborum et ordine tertia
174 Cap XIX. Quod hoc divinum in morbis maxime est considerandum ad curationem
175 Cap XX. Alii morbis quos medici tribuunt daemoni possunt ab anima prosilire, quaeper suas passiones, semper causat effectum phisicum. Intelligentia non semper. Utraque, actio sine contagio
177 Cap XXI. Quid raptus et extasis et in quibus regionibus reperiatur. De morbis consecutis. De restituti raptibus. De sudante adlibitu Ludovic Vives reiicitur. Mirabilis deus in scoto
181 Cap XXII. An corpora a coelestia locum obtineant inter causas divinas morborum
186 Cap XXIII. An elementa aliqua participet divinitatem ut ab antiquis potuerint inter causas divinas enumerari
Nombre de réponses : 90 1-90