| début |
fin |
|
|
|
|
[sans numérotation] [Plat]
|
|
|
|
[sans numérotation] [Contreplat]
|
|
|
|
[page blanche]
|
|
|
|
[page blanche]
|
|
|
|
1 [Page de titre]
|
|
|
|
2 [Dédicace] Privilegii sententia
|
|
|
|
5 Potentissimo et felicissimo Lusitanorum Regi Sebastiano, huius nominis primo, Thomas Rodericus a' Veiga S. D.
|
|
|
|
4
|
|
|
|
3 Comentarii in Artem medicam Galeni. Ad Benignum Lectorem Praefatio
|
|
|
|
6
|
|
|
|
7
|
|
|
|
8
|
|
|
|
9 Galeni Ars medica
|
|
|
|
10
|
|
|
|
11 Sectio prima. Cap. primum. Tres sunt omnes doctrinae, quae ordini inhaerent. Prima quidem à notione finis, quae per resolutionem fit. Secunda ex compositione constat eorum, quae per resolutionem sunt inuenta. Tertia ex definitionis dissolutione, cui nunc incumbimus. Licet autem huiusmodi doctrinam appellare non tantùm definitionis dissolutionem, sed & explicationem, ut nonnulli vocarunt, vel resolutionem, vel diuisionem; ...
|
|
|
|
12
|
|
|
|
13
|
|
|
|
14
|
|
|
|
15 Sectio secunda. Cap. II. Medicina est scientia salubrium, insalubrium & neutrorum: nil verò differt, & si quis aegrorum dixerit. Nomen autem scientia communiùs, non enim propriè accipere oportet. Salubre autem & insalubre & neutrum unumquodque tripliciter dicitur, hoc quidem ut corpus, hoc autem ut causa, hoc verò ut signum: ..
|
|
|
|
16
|
|
|
|
17
|
|
|
|
18
|
|
|
|
19 Cap. tertium. Sed quoniam & effectiuum & indicatiuum & susceptiuum dupliciter unumquodque dicitur, hoc quidem simpliciter, hoc verò ut nunc: nosse oportet amborum esse medicinae scientiam: ipsum verò simplicité duobus dicitur modis, & quod semper & quod ut plurimùm: de quorum utroque medicina pertractat. ...
|
|
|
|
20
|
|
|
|
21
|
|
|
|
22 Sectio tertia. Cap. IIII. Salubre simpliciter corpus est, quod ab ipso naturae ortu bonam habet temperaturam in simplicibus & primis particulis, atque in his, quae ex ipsis componuntur instrumentis, est commensuratum. Salubre verò nunc est corpus, quod in praesenti est sanum. Est verò & hoc eo tempore qui sanum existit, bonam habens temperaturam, & commensurationem non tamen optimam, at sibi propriam. Ipsius verò salubris simpliciter corporis, tale quidem est semper, id quod est optima temperatura praeditum, ac maximè est commensuratum: ut multum autem quod à constitutione optima non valdè admodùm deficit
|
|
|
|
23
|
|
|
|
24 Cap. quintum. Insalubre verò simpliciter est corpus, quod ipso ortu naturae, vel in consimilibus partibus malam habet temperaturam, vel in instrumentariis incommoderationem, vel utrumque vitium. Insalubre verò nunc est corpus, quod eo tempore, quo tale dicitur, aegrotat nec obscurum est, quod & hoc ipsum eo quo dicitur tempore aegrotans, vel in consimilibus malam habet temperaturam, vel in instrumentariis incommodè rationem, vel utrumque. ...
|
|
|
|
25
|
|
|
|
26
|
|
|
|
27 Sectio quarta. Cap. sextum. Quoniam verò & neutrum corpus tripliciter dicebatur, unum quidem quod neutrius erat extremae dispositionis particeps: aliud autem, quoniam utriusque: aliud, quoniam aliquando huius, aliquando illius. iuxta primum significatum neutrum erit corpus, quod exquisitè medium est & saluberrimi & insaluberrimi corporis, & huius, hoc quidem simpliciter quod ab ipso ortu natuare ita est constitutum, hoc verò ut nunc quod in praesenti tempore medium exquisitè existit saluberrimi & insaluberrimi corporis. ...
|
|
|
|
28
|
|
|
|
29
|
|
|
|
30 Artis medicae Galeni Liber secundus. Cap. septimum. Sunt autem ex his salubria quidem quaecunque praesentem indicant sanitatem, & futuram praenuntiant, & praeteritam memoriae subiiciunt. ...
|
|
|
|
31
|
|
|
|
32 Cap. octauum. Horum autem dignotiones sumendae ab his, quae secundùm essentiae rationem ipsis insunt. Et ab his, quae ex necessitate consequuntur operationibus, casibus'que, qui propriè accidentia vocantur. ...
|
|
|
|
33
|
|
|
|
34
|
|
|
|
35
|
|
|
|
36
|
|
|
|
37
|
|
|
|
38
|
|
|
|
39
|
|
|
|
40 Caput nonum. Sunt verò earum quatuor universae dissenteriae: quoniam nonnullae earum principia existunt, aliae verò ab ipsis originum habent, aliquae nec aliarum gubernationi praesunt, nec aliunde gubernantur, cùm insitas habeant natura potentias, à quibus reguntur, quaedam verò sunt, quae insitas & emanantes habent. ...
|
|
|
|
41
|
|
|
|
42
|
|
|
|
43 Sectio secunda. Cap. decimum. Indicia autem singularum temperaturae sumpto à cerebro initio, deinceps dicemus. Sunt verò quinque insita genera quae ipsius naturam ostendunt. primum quidem totius capitis dispositio. Secundum verò sensibilium operationum virtus & vitium: & tertium actiuarum: quartum earum quae tenent principatum: & quintum naturalium. ...
|
|
|
|
44
|
|
|
|
45
|
|
|
|
46
|
|
|
|
47 Cap. undecimum. Paruum igitur caput vitiosae constitutionis cerebri proprium est indicium. magnum verò necessariò indicat bonam cerebri composituram. ...
|
|
|
|
48
|
|
|
|
49
|
|
|
|
50
|
|
|
|
51
|
|
|
|
52
|
|
|
|
53
|
|
|
|
54 Cap. decimumtertium. Siquidem cerebrum sortiatur bonam quatuor primarum qualitatem temperaturam, omnia quae diximus habebit moderata, & excrementa, quae vel per palatum, vel nares, vel aures, vel oculos expurgantur, haec quoque modicè se habebunt. ...
|
|
|
|
55
|
|
|
|
56
|
|
|
|
57
|
|
|
|
58
|
|
|
|
59
|
|
|
|
60 Cap. decimumquartum. Deinceps igitur signa cerebri caliditatis praeter ea, quae nuper diximus, sunt: quòd ea, quae circa caput, omnia rubicunda & calida magis, & quae in oculis venae magis sensui patent. ...
|
|
|
|
61
|
|
|
|
62
|
|
|
|
63 Cap. decimumquintum. Frigidioris verò quàm oporteat cerebri indicia sunt, plura in propriis meatibus excrementa, & capilli recti, & rufi, & stabiles, & qui longo post natiuitatem tempore nascuntur; ... / Cap. decimumsextum. Siccioris autem cerebri indicia sunt, paucae superfluitates effluentes, & sensuum perspicacitas. Sunt autem ad vigiliam prompti, & capillos habent robustos, & celerrimè in genitis innascuntur: crispi autem potiùs quàm recti, & citò calui fiunt / Cap. decimumseptimum. Humidioris autem cerebri indicia: capilli plani, & nequaquam calui fiunt. sensus autem turbulenti, & excrementorum multitudo, somni multi atque profundi, & hae quidem simplices sunt intemperaturae
|
|
|
|
64
|
|
|
|
65 Cap. decimumoctauum. Composita autem; mrimum, calida & sicca; secundum, quàm & superfluitatibus carent, & sensibus vigent, & plurimùm vigilant, & citò calui fiunt, & prima quidem capillorum generatio celerrima est, & plurimo abundans alimento. Capilos autem habent nigros & crispos, & tangentibus caput calidi sentiuntur & rubicundi usque ad vigoris aetatem / Cap. decimumnonum. Si verò humiditas adiungatur caliditati, parùm utrisque qualittaibus imperantibus mediocritatem color bonus, & quae circa oculos calidiora, venae magnae, & plura excrementa, & mediocriter cocta, & capilli recti & subflaui, & non facilè calui fiunt. ...
|
|
|
|
66
|
|
|
|
67 Cap. vigesimum. Frigidae verò & siccae cerebri intemperaturae, frigidum & minimè coloratum ratione sui caput reddunt. ... / Cap. vigesimumsecundum. Humidae verò & frigidae cerebri temperaturae faciunt homines graui somno tentari, & ad somnum facilè conuerti, sensibus quoque minimè vigentes, atque excrementis redundantes, & qui caput frigiditati ac repletioni habent obnoxium, ac destillationibus & grauedinibus facilè tentantur. ...
|
|
|
|
68 Sectio tertia. Cap. vigesimumtertium. Sed sufficiet de oculis facere mentionem. Quicunque quidem tangentibus, manifestè calidi existunt, & facilè ac cerebro motu cientur, & venas latas habent, calidi omnes sunt, frigidi verò contrarij: & humidi quidem molles simul, & multa humiditate pleni: sicci verò duri simul & aridi. ...
|
|
|
|
69
|
|
|
|
70
|
|
|
|
71 Cap. vigesimumquartum. Magnitudo oculorum quidem, ubi concinnitas & operationum virtus, multitudinem bene temperate substantiae ostendit, ex qua sunt conformati. Quae su desint, multam quidem substantiam, non tamen bene temperatam ostendunt / Cap. vigesimumquintum. Paruitas verò oculorum, adiuncta quidem concinnitate ac virtutum operatione, paucam quidem substantiam, sed bene temperatam ostendit, ex qua sunt conformati: ...
|
|
|
|
72
|
|
|
|
73 Cap. vigesimumsextum. Quae verò ad colores attinent, ita distinguere oportet: glauci quidem oculi, qui pura humiditate & non multa refulgent, tales quidem sunt ob splendidi luminis abundantiam: è contrario verò nigri, & qui intermediam naturam seruant, causas quoque intermedias seruant / Cap. vigesicmumseptimum. Glaucus igitur oculus fit vel propter magnitudinem, vel propter splendorem humoris, qui à Graecis crystalloides nominatur, vel propter situm prominentum, aut propter tenuis & aquei humoris, qui in pupilla existit, paucitatem & puritatem, atque omnibus quidem in unum conuenientibus, fit glaucissimus oculus. ...
|
|
|
|
74
|
|
|
|
75
|
|
|
|
76
|
|
|
|
77 Sectio quarta. Cap. vigesimumoctauum. De cordis autem temperaturis deinceps dicendum est, si priùs haec in memoriam reuocauerimus: quod unamquanque partem seipsa vel calidiorem, vel frigidiorem, vel sicciorem, vel humidiorem dicimus factam, non alicui alteri rei comparantes. Utrumque enim existerit cor natura frigidius, multo sanè calidiorem temperaturam possidebit calidissimo cerebro
|
|
|
|
78
|
|
|
|
79
|
|
|
|
80
|
|
|
|
81 Cap. vigesimumnonum. Calidioris igitur cordis, ut admodùm qui ei proprius est, atque conueniens, indicia quaedam sunt inseparabilia & propria, magnitudo respirationis, & pulsus velocitas, & frequentia, & audacia, & ad actiones natura prompta: quod si multum in caliditate excesserit, tunc furibunda quaedam iracundia & temeritas adsunt. ...
|
|
|
|
82
|
|
|
|
83
|
|
|
|
84
|
|
|
|
85
|
|
|
|
86
|
|
|
|
87 Cap. trigesimum. In frigidiore verò corde pulsus minores existunt, quàm modo naturae conueniat, non tamen necessario tardiores, vel rariores. Respiratio autem, siquidem tanto thorax minor extitrerit, quanto cor frigidius, pulsibus erit proportionalis. ...
|
|
|
|
88
|
|
|
|
89 Cap. trigesimumprimum. Cor autem siccius pulsus efficit duriores, & iram non promptam quidem, sed feram, & quae non facilè sedari queat, magna'que ex parte uniuersum corpus siccius existit, nisi hepar obstiterit
|
|
|
|
90
|
|
|
|
91
|
|
|
|
92 Cap. trigesimumtertium. Calidi & sicci cordis pulsus duri sunt, & magni & veloces & frequentes: & respirationes magnae & veloces & frequentes, & multò magis ad velocitatem, & frequentiam vergunt thoraci cordi non aucto proportionabiliter, hi verò prae cunctis pectus habent maximè hirsutum & ilia: ad actiones autem prompti sunt, & iracundi, & subiti, & mores tyrannici ad furorem faciles, non facilè verò placabiles. ...
|
|
|
|
93
|
|
|
|
94
|
|
|
|
95 Cap. trigesimumquartum. Si verò caliditas unà cum humiditate dominabitur, minùs quidem his, quos anteà diximus, ij sunt hirsuti, ad actiones verò nihilominus prompti. Non tamen ferior est illis animus, sed ad iram procliuis tantummodò...
|
|
|
|
96
|
|
|
|
97
|
|
|
|
98
|
|
|
|
99 Cap. trigesimumquintum. Humidioris verò & frigidioris cordis pulsus quidem molles, moribus autem nequaquam audaces, sed timidi & segnes existunt. Tales etiam glabrum pectus habent, minime'que iram retinent, sicut & ad iram non admodùm sunt prompti. Quae verò ad thoracem & universum attinent corpus, distingere oportet, sicut ea quae antè diximus / Cap. trigesimumsextum. Frigidius verò cor & siccius pulsus quidem duriores reddit & paruos, respirationem autem, si quidem thorax paruitatem cordis frigiditati proportionalem habuerit, moderatam: si verò maior extiterit, raram ac tardam. ...
|
|
|
|
100
|
|
|
|
101
|
|
|
|
102
|
|
|
|
103 Sectio quinta. Cap. trigesimumseptimum. Hepatis calidioris indicia: venarum latitudo, rufa bilis abundantior, in consistente verò aetate etiam atra, calidior ipsis sanguis, atque eadem ratione corpus uniuersum, nisi obstiterit cor, his venter & ilia hirsuta / Cap. trigesimumoctauum. Frigidioris verò, angustia venarum, pituita abundantior, sanguis frigidior, & totius corporis habitus, nisi à corde calefiat, venter illis glaber est ad ilia
|
|
|
|
104
|
|
|
|
105
|
|
|
|
106
|
|
|
|
107
|
|
|
|
108 Cap. trigesimumnonum. Siccioris autem sanguis quidem crassior & minùs abundans, venae duriores & totius corporis habitus siccior / Cap. quadragesimum. Humidioris autem sanguis quidem abundantior atque humidior, venae autem molliores: ita verò & uniuersum corpus, nisi partes ad cor attinentes obstiterint / Cap. quadragesimumprimum. Calidioris verò, simul atque siccioris hepatis indicia, ilia plurimùm hispida: sanguis crassior simul atque siccior, rufa bilis plurima est; consistente autem aetate & atra, venarum autem latitudo & durities. ...
|
|
|
|
109 Cap. quadragesimumsecundum. Humidius autem, ac simul calidius hepar, minus quidem quàm calidius, & siccius ilia reddit hispida: plurimum verò sanguinis, & venas amplas, habitum'que calidiorem, atque humidiorem facit; nisi obstiterit cor. ... / Cap. quadragesimumtertium. Humidius autem & frigidius hepar habet ilia glabra, sanguinem verò ad pituitae naturam accedentem generat, cum venarum angustia. Sic & reliquum afficit corpus, nisi à corde ad contrariam naturam transferatur / Cap. quadragesimumquartum. Frigidius autem & siccius hepar, cum pauco sanguine atque venarum angustia efficit corpus, atque frigidius, & ilia glabra, nisi & hic cor dominetur
|
|
|
|
110
|
|
|
|
111
|
|
|
|
112
|
|
|
|
113 Sectio sexta. Cap. quadragesimumquintum. Temperatura verò testiculorum, calida quidem ad venerem procliuis est, & masculorum generatrix, & foecunda, celerrime'que genitales partes obsepit pilis, simul autem, & circumiacentes attingit partes. Frigidior verò contraria efficit. Et humida quidem multo & humido semine abundat. Sicca paucum & modicè crassum generat semen
|
|
|
|
114
|
|
|
|
115
|
|
|
|
116 Cap. quadragesimumquintum. Calidior verò ac siccior, & crassum semen habet, & foecundissima est, ac celeriter ab initio protinus ad coitum excitat animal. Sed et his genitales partes citissimè hispidae fiunt, atque omnes quae circunstant, suprà quidem usque ad umbilicum, infrà verò usque ad media foemora. ... / Cap. quadragesimumseptimum. Si autem caliditas humiditati coniungatur, hirsuti quidem tales minùs, plus verò semine abundant. Non tamen plus caeteris appetunt, sed minore detrimento praeter modum venereis indulgent. Quae si satis excreuerint & caliditas, & humiditats, non sine detrimento à venereis abstinent
|
|
|
|
117
|
|
|
|
118
|
|
|
|
119
|
|
|
|
120 Cap. quadragesimumoctauum. Si verò frigidiorem & humidiorem temperaturam testiculi habuerint, partes circumpositae glabrae sunt; & tardè rem veneream exercere incipiunt, neque proni ad actum huiuscemodi sunt. Aquosum verò & tenue ipsis est semen, & infoecundum, & foeminarum generatiuum, vel omninò non generans / Cap. quadragesimumnonum. Frigidior verò & siccior temperatura similis quidem in reliquis est antedictae. Crassius verò in ipsa semen consistit, atque omnino paucum
|
|
|
|
121
|
|
|
|
122
|
|
|
|
123 Sectio septima. Cap. quinquagesimum. Totius autem corporis habitus diximus & superiùs, quomodo hepatis & cordis naturam sequatur. Ei autem magis assimilatur, quòd unam aliquam ex primis qualitatibus potentiorem habuit, quas & effectrices appellant. ...
|
|
|
|
124
|
|
|
|
125
|
|
|
|
126
|
|
|
|
127
|
|
|
|
128 Cap. quinquagesimumprimum. Moderatae temperaturae indicia secundùm totum animalis habitum, color quidem ex rubro & albo commixtus, capilli verò flaui, & ut plurimùm mediocriter crispi; carnositas autem mediocritas in qualitate & quantitate. ...
|
|
|
|
129
|
|
|
|
130 Cap. quinquagesimumsecundum. Quaecunque autem caliditate à medio recedunt, non tamen in humiditate & siccitate, haec quantum ad carnosum genus attinet (de hoc enim praesens est spermo) videntur quidem tengentibus calidiora, tantum, quantum & eorum temperatura calidior: tanto verò magis hirsuta sunt, quanto & calidiora, & minus pinguedinis habent, colorem autem rubrum, & capillos nigros habent / Cap. quinquagesimumtertium. Frigidioris autem temperaturae indicia sunt, pilorum carentia, pinguedo, & frigiditas, quae tangentibus obuiat. ... / Cap. quinquagesimumquartum. Siccior autem temperatura tanto gracilior est, & durior bona temperatura, quanto maior est siccitas. In reliquis autem eodem modo se habet / Cap. quinquagesimumquintum. Et humidior etiam in reliquis quidem eodem modo se habet, meliùs autem carnosa & mollior. ...
|
|
|
|
131 Cap. quinquagesimumquintum. Et quidem secundùm coniugationem qualitatem primarum factae intemperaturae compositam habent indiciorum formam, calidior simul ac siccior est hirsuta magis ac calida & dura existit, & pinguedine caret, tenuis'que est, & capillo nigros habet. Si verò multum in caliditate excedat, color quoque cutis niger illi adest / Cap. quinquagesimumsextum. Calidior autem & humidior temperatura, mollior & calidior, & carnosior tanto est bona temperatura, quanto & utrisque qualitatibus aucta fuerit, quae si plurimùm augeatur, citò à putredinis corripitur morbis, quoniam & humor vitio promptè laborat. ...
|
|
|
|
132
|
|
|
|
133
|
|
|
|
134
|
|
|
|
135 Cap. quinquagesimumoctauum. Frigidior autem ac humidior tempertaura, si parum quidem utraque augeatur, pilis nuda est, & alba, & mollis, & crassa, & pinguis. ... / Cap. quinquagesimumnonum. Si autem frigiditas unà cum siccitate aequaliter augeatur, natura durum ac tenue, & glabrum corpus habent, & tangentibus frigidum: pinguedo tamen ipsis & si graciles sint, per carnes dispersa. ...
|
|
|
|
136
|
|
|
|
137
|
|
|
|
138
|
|
|
|
139
|
|
|
|
140 Sectio octaua. Cap. sexagesimum. Ventriculi indicia, eius quidem qui natura siccior existit, si celeriter sitibundi fiant, & paucus eis sufficiat potus, à plurimo autem aggrauentur, fluctuationibus infestentur, at superfluitet id quiod abundat: Et cibis delectentur siccioribus / Cap. sexagesimumprimum. Humidioris autem, si neque sitibundi fiant, & superabundans humidum facilè tolerent, & cibis gaudeant humidioribus
|
|
|
|
141
|
|
|
|
142
|
|
|
|
143
|
|
|
|
144
|
|
|
|
145
|
|
|
|
146 Cap. sexagesimumsecundum. Calidior verò natura ventriculus meliùs quidem concoquit, quàm appetat. Et multo magis quaecunque dura sunt, & non facilè alterationem cuscipiunt. ...
|
|
|
|
147
|
|
|
|
148
|
|
|
|
149
|
|
|
|
150
|
|
|
|
151
|
|
|
|
152
|
|
|
|
153 Sectio nona. Cap. sexagesimumquintum. Sed qui ob horum sitiunt caliditatem, plus inspirant, & longiùs expirant, atque aestum in thorace sentiunt, non sicuti qui ventriculi ratione in illis caliditatem patiuntur. ...
|
|
|
|
154
|
|
|
|
155
|
|
|
|
156 Cap. sexagesimumseptimum. Non tamen ipsa vocis magnitudo à caliditate, sicut neque paruitas à frigiditate inest; sed altera quidem asperae arteriae latitudinem sequitur, & vehementorem efflatum; paruitas verò à contrariis aduenit causis. ...
|
|
|
|
157
|
|
|
|
158 Sectio decima. Cap. septuagesimum. Circa magnitudinem verò, vel formationem, vel numerum, vel situm, quaecunque quidem sensibus subiiciuntur errata, cognitu facillima sunt: quae autem sensu percipi nequeunt, quaedam cognitionem habent difficilem, quaedam verò facilem. ...
|
|
|
|
159
|
|
|
|
160 Sectio undecima. Cap. septuagesimumquintum. Quaecunque verò ut nunc, insalubria sunt, hoc est, quae iam aegritudinem patiuntur, dignoscere & haec ipsa oportet. Quae quidem subiiciuntur sensui, ex eorum, quae ipsis insunt secundùm naturam, permutatione, in magnitudine, colore, figura, & numero, & situ, & ea, quae est secundùm duritiem & molliciem & frigiditatem, & caliditatem differentia. Quae autem visum effugiunt, ut summatim dicam, ex operationem laesionibus, aut his quae excernuntur, aut doloribus, aut tumoribus praeter naturam, aut horum quibusdam, vel omnibus
|
|
|
|
161
|
|
|
|
162 Cap. septuagesimumsextum. Particulatim autem, quae quidem sunt in cerebro, aegrae dispositiones, aut dementiae speciebus, aut sensuum, vel imaginationem laesionibus, aut actuum, qui secundùm electionem fiunt, aut ex his quae excernuntur per palatum, vel nares, vel aures, aut horum, qui ei dolores eueniunt, differentiis / Cap. septuagesimumseptimum. Quae verò in corde fiunt, ex difficilis anhelitus speciebus, & tremulis motibus, qui ipsi contingunt: ex pulsibus quoque eius atque arteriarum: ab excadescendi celeritate, aut tarditate: à febribus & refrigerationibus, & in colore differentiis; ac eius, qui ipsi adueniunt, doloribus / Cap. septuagesimumoctauum. Quae autem in iecinore ex defectu humorum atque abundantia, & ad id, quod praeter naturam euersione, & colore malo; ac praetereà ex permutatione naturae, in his, quae ad alimenti deductionem, aut superfluitatem attinent excretionem. ...
|
|
|
|
163 Cap. septuagesimumnonum. Sic & ventriculi affectus agnoscitur, ubi in concoctione, & appetitu humidi, vel sicci alimenti, vel superfluitatum excretione delinquitur. Ita etiam ex singultibus, eructationibus, nauseis, vomitibus, & ipsis eorum, quae euomuntur, speciebus / Cap. octogesimum. Ita & thoracis agnoscuntur effectus ex spirandi difficultatibus, tussibus, & doloribus, qui in ipso fiunt; & ex eorum, quae expuuntur, differentiis. ...
|
|
|
|
164 Cap. octogesimumprimum. Quaecunque autem excernuntur, nonnulla quidem sunt veluti partes patientium locorum, nonnulla verò tanquàm excrementa. Quae verò in ipsis naturaliter continentur, singula propriam facient indicationem. ...
|
|
|
|
165 Sectio duodecima. Cap. octogesimumsecundum. Eorum igitur indicia, quibus aegritudinis periculum imminet, mediam formam habent inter ea quae sanis, & quae aegrotantibus eueniunt. Siquidem sanis omnia secundùm naturam insunt, praeter naturam verò aegrotantibus. ...
|
|
|
|
166
|
|
|
|
167
|
|
|
|
168
|
|
|
|
169
|
|
|
|
170
|
|
|
|
171 Sectio decimatertia. Cap. octogesimumtertium. At quae iam in aegrotantibus signa videntur, ex quibus nonnulla salutem, nonnulla mortem portendunt. Prima quidem salubria, altera verò genere quidem aegra, secundùm speciem autem perniciosa dicuntur. ...
|
|
|
|
172
|
|
|
|
173
|
|
|
|
174
|
|
|
|
175
|
|
|
|
176 Liber Tertius. Disciplina de causis salubribus, insalubribus, neutris, sex completur sectionibus. Prima docet causas conseruantes optimam sanitatem, capite 84 / Secunda conseruantes lapsam §. cap. 86. At si quod ab optima / Tertia effectrices in morbis temperamenti §. cap. 88. Salubres verò causas: ut nemo dubitet turpiter & indocte diuisa esse in toto Galeno capita / Quarta, sanantes morbos solutionis, cap. 90 / Quinta, docentur sanantia organicos affectus, cap. 93 / Sexta, postrema'que, efficientes causae in neutris corporibus explicantur, cap. 99. Sectio prima. Cap. 84
|
|
|
|
177
|
|
|
|
178
|
|
|
|
179
|
|
|
|
180
|
|
|
|
181
|
|
|
|
182
|
|
|
|
183
|
|
|
|
184
|
|
|
|
185
|
|
|
|
186
|
|
|
|
187
|
|
|
|
188
|
|
|
|
189
|
|
|
|
190
|
|
|
|
191
|
|
|
|
192
|
|
|
|
193
|
|
|
|
194
|
|
|
|
195
|
|
|
|
196
|
|
|
|
197
|
|
|
|
198
|
|
|
|
199
|
|
|
|
200
|
|
|
|
201 Cap. Octogesimumsextum. Venereorum verò, iuxta Epicuri sententiam, nullus est usus salubris. Reuera autem confert, si tantum interualli in eorum usu adhibeatur, ut neque resolutio aliqua sentiatur; ac ipse seipso homo quodammodò leuior factus, ac meliùs spirare videatur. ...
|
|
|
|
202
|
|
|
|
203
|
|
|
|
204
|
|
|
|
205
|
|
|
|
206 Sectio secunda. Cap. Octogesimumsextum. §. At si quod ab optima constitutione defecerit corpus, non autem vehementer, & hae quae ipsius sanitatem causae conseruant, proportione mutabuntur. ...
|
|
|
|
207
|
|
|
|
208
|
|
|
|
209
|
|
|
|
210
|
|
|
|
211
|
|
|
|
212 Cap. octogesimumseptimum. Instrumentariarum autem partium causae salubres, quemadmodum & hic ab optima constitutione delinquitur, ita & inuicem distabunt. ...
|
|
|
|
213
|
|
|
|
214
|
|
|
|
215
|
|
|
|
216
|
|
|
|
217
|
|
|
|
218 Cap. octogesimumoctauum. Reliquum igitur id morbi genus est, quod & similaribus & instrumentariis partibus commune existit, solutio scilicet continuitatis. ... / Sectio tertia
|
|
|
|
219
|
|
|
|
220
|
|
|
|
221
|
|
|
|
222
|
|
|
|
223
|
|
|
|
224
|
|
|
|
225
|
|
|
|
226
|
|
|
|
227 Cap. octogesimumnonum. Si igitur ipsi particulae patienti admoueatur tale remedium, tanto erit frigidius, atque humidius, quantum exigit partis affectae indicatio. ...
|
|
|
|
228 Sectio quarta. Cap. nonagesimum. Continuitatis autem solutionis curatio intentionem quidem habet unionem, quae in partibus quidem instrumentariis impossibilis est: similaribus verò non semper possibilis. ...
|
|
|
|
229
|
|
|
|
230
|
|
|
|
231 Cap. nonagesimumprimum. Fractio igitur est continuitatis in osse solutio, quae qùantum ad intentionem primam, insanabilis existit. Quoad secundam verò, quodammodò sanabilis fit. Prima igitur intentio est coalitus partium, qui ob ossis duritiem fieri non potest. Secunda alligatio, quae fit callo supernato partes fractas alligante. ...
|
|
|
|
232
|
|
|
|
233 Cap. nonagesimumsecundum. Nerui verò, & chordae punctura propter sensus vehementiam, & quoniam haec pars principio continuatur, prompta est ad neruorum conuulsionem excitandam, ac tum praesertim, cùm nihil extrorsum expirat, obcaecato cutis vulnere. ...
|
|
|
|
234
|
|
|
|
235
|
|
|
|
236
|
|
|
|
237
|
|
|
|
238 Sectio quinta. Cap. nonagesimumtertium. Nunc verò transeundum est ad formationis genus, quod in plures secatur differentias. At ab eo, quod euidentissimum est, exordium sermonis faciendum, quod ex figurae permutatione contingit. ...
|
|
|
|
239 Cap. nonagesimumquartum. Est verò & obstructio ex eodem genere aegritudinum, quae quidem ex crassis, & lentis humoribus fit, unam & ipsa habens intentionem morbo contrariam: dico apertionem. Causae verò salubres sunt, abstergentia, atque incidentia medicamina. ...
|
|
|
|
240
|
|
|
|
241
|
|
|
|
242
|
|
|
|
243 Cap. nonagesimumquintum. Quaecunque verò partes ob id, quòd exasperatae neutralem amiserunt habitum, his laeuitas naturalis est restituenda, ossa quidem laeuigando, arteriam autem, & linguam leniendo humidis, quae nihil mordeant, & lentorem habeant. ...
|
|
|
|
244
|
|
|
|
245
|
|
|
|
246
|
|
|
|
247
|
|
|
|
248
|
|
|
|
249
|
|
|
|
250
|
|
|
|
251
|
|
|
|
252
|
|
|
|
253
|
|
|
|
254
|
|
|
|
255
|
|
|
|
256
|
|
|
|
257
|
|
|
|
258
|
|
|
|
259
|
|
|
|
260
|
|
|
|
261 Cap. nonagesimumsextum. Sed quoniam de his satis diximus, transire iam tempus ad ea, in quibus numerus non est secundùm naturam. Cùm autem duplex sit eorum differentia, quibus quidem aliqua particula deficit, his intentio est alteram efficere subministrando naturae, eo, quo diximus paulò antè, modo. ...
|
|
|
|
262
|
|
|
|
263 Cap. nonagesimumoctauum. Sed iam veniendi est ad reliquum salubrium causarum genus, quod ea corpora emendat, quae in situ sunt vitiata, veluti luxationes, & intestinum in scroto. Fit autem hoc ex violenta intentione, atque impulsu, hoc verò ex dilatato, & rupto continente. ...
|
|
|
|
264 Sectio sexta. Cap. nonagesimumnonum. Consequens est, ut ea omnia exequamur, quaecunque in superiori sermone dicere distulimus. Vocant autem ea praeseruatiua. Est autem horum triplex secundùm genus differentia. Prima quidem hominis, qui integra fruitur sanitate. Secunda verò eius, qui non integrè valet. Tertia eius, qui aegrotat. ...
|
|
|
|
265
|
|
|
|
266 Cap. Centesimum. Quae autem reficit, atque restaurat, in conualescentibus, ac senibus locum habet. Quae verò sit horum dispositio, & à quibus praecipuè causis ad naturalem reducitur habitum, in libris, in quibus De medendi arte tractauimus, abundè explicauimus. ...
|
|
|
|
267
|
|
|
|
268
|
|
|
|
269
|
|
|
|
270
|
|
|
|
271
|
|
|
|
272
|
|
|
|
[sans numérotation] Index
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation] Animaduersa post editionem
|
|
|
|
[page blanche]
|
|
|
|
1 [Page de titre]
|
|
|
|
2 Privilegii sententia
|
|
|
|
3 Galeni De locis affectis Liber primus. Praefatio
|
|
|
|
4
|
|
|
|
5 Libri primi partes quinque ita se habent. Sectione prima ostendit quàta sit anatomicae professionis utilitas ad praesens institutum / Secunda addit elementum alterum eius cognitionis, ex actione laesa petitum cap. 2 / Tertia explicat, qualis sit laesio actionis dicta, quae morbum indicat § [quod si omnino] in cap. 3 / Quarta numerat indicia & locos laborantes & eorum affectus significantia cap. 5 / Quinta separat notis morbos primogenios à secundariis & per consensum cap. 6. Sectio prima
|
|
|
|
6
|
|
|
|
7
|
|
|
|
8
|
|
|
|
9
|
|
|
|
10
|
|
|
|
11
|
|
|
|
12
|
|
|
|
13
|
|
|
|
14
|
|
|
|
15
|
|
|
|
16
|
|
|
|
17
|
|
|
|
18
|
|
|
|
19
|
|
|
|
20
|
|
|
|
21
|
|
|
|
22
|
|
|
|
23
|
|
|
|
24 Sectio secunda
|
|
|
|
25
|
|
|
|
26
|
|
|
|
27
|
|
|
|
28
|
|
|
|
29
|
|
|
|
30
|
|
|
|
31
|
|
|
|
32
|
|
|
|
33
|
|
|
|
34 Sectio tertia
|
|
|
|
35
|
|
|
|
36
|
|
|
|
37
|
|
|
|
38
|
|
|
|
39
|
|
|
|
40
|
|
|
|
41 Sectio quarta
|
|
|
|
42
|
|
|
|
43
|
|
|
|
44
|
|
|
|
45
|
|
|
|
46 Sectio quinta
|
|
|
|
47
|
|
|
|
48
|
|
|
|
49
|
|
|
|
50
|
|
|
|
51
|
|
|
|
52
|
|
|
|
53
|
|
|
|
54
|
|
|
|
55
|
|
|
|
56
|
|
|
|
57
|
|
|
|
58
|
|
|
|
59
|
|
|
|
60
|
|
|
|
61
|
|
|
|
62
|
|
|
|
63
|
|
|
|
64
|
|
|
|
65 De locis affectis Liber secundus. Sectio prima
|
|
|
|
66
|
|
|
|
67
|
|
|
|
68
|
|
|
|
69
|
|
|
|
70
|
|
|
|
71
|
|
|
|
72
|
|
|
|
73 Sectio secunda
|
|
|
|
74
|
|
|
|
75
|
|
|
|
76
|
|
|
|
77
|
|
|
|
78
|
|
|
|
79
|
|
|
|
80
|
|
|
|
81
|
|
|
|
82
|
|
|
|
83 Sectio tertia
|
|
|
|
84
|
|
|
|
85
|
|
|
|
86
|
|
|
|
87
|
|
|
|
88
|
|
|
|
89
|
|
|
|
90
|
|
|
|
91
|
|
|
|
92
|
|
|
|
93
|
|
|
|
94
|
|
|
|
95
|
|
|
|
96 Sectio quarta
|
|
|
|
97
|
|
|
|
98
|
|
|
|
99
|
|
|
|
100
|
|
|
|
101
|
|
|
|
102
|
|
|
|
103
|
|
|
|
104
|
|
|
|
105
|
|
|
|
106 De locis affectis, Liber tertius. Sectio prima
|
|
|
|
107
|
|
|
|
108
|
|
|
|
109
|
|
|
|
110
|
|
|
|
111
|
|
|
|
112
|
|
|
|
113
|
|
|
|
114
|
|
|
|
115
|
|
|
|
116
|
|
|
|
117
|
|
|
|
118
|
|
|
|
119
|
|
|
|
120
|
|
|
|
121
|
|
|
|
122
|
|
|
|
123
|
|
|
|
124
|
|
|
|
125
|
|
|
|
126
|
|
|
|
127
|
|
|
|
128 Sectio secunda
|
|
|
|
129
|
|
|
|
130
|
|
|
|
131
|
|
|
|
132
|
|
|
|
133
|
|
|
|
134
|
|
|
|
135
|
|
|
|
136
|
|
|
|
137
|
|
|
|
138
|
|
|
|
139
|
|
|
|
140
|
|
|
|
141
|
|
|
|
142
|
|
|
|
143 Sectio tertia
|
|
|
|
144
|
|
|
|
145
|
|
|
|
146
|
|
|
|
147
|
|
|
|
148
|
|
|
|
149
|
|
|
|
150
|
|
|
|
151
|
|
|
|
152
|
|
|
|
153
|
|
|
|
154
|
|
|
|
155
|
|
|
|
156
|
|
|
|
157
|
|
|
|
158
|
|
|
|
159
|
|
|
|
160
|
|
|
|
161
|
|
|
|
162
|
|
|
|
163
|
|
|
|
164 Sectio quarta
|
|
|
|
165
|
|
|
|
166
|
|
|
|
167
|
|
|
|
168
|
|
|
|
169
|
|
|
|
170
|
|
|
|
171
|
|
|
|
172
|
|
|
|
173
|
|
|
|
174
|
|
|
|
175
|
|
|
|
176 Liber quartus. Quarto libro faciei & pectoris affectus tractantur, ita ut, Prima sectione faciei morbi dissputentur / In secunda, dorsalis medullae. cap. III / In tertia, thoracis, cap. V / Quarta, pulmonis. cap. IX / Sectio prima
|
|
|
|
177
|
|
|
|
178
|
|
|
|
179
|
|
|
|
180
|
|
|
|
181
|
|
|
|
182
|
|
|
|
183
|
|
|
|
184
|
|
|
|
185
|
|
|
|
186
|
|
|
|
187
|
|
|
|
188
|
|
|
|
189
|
|
|
|
190
|
|
|
|
191 Sectio secunda
|
|
|
|
192
|
|
|
|
193
|
|
|
|
194
|
|
|
|
195
|
|
|
|
196
|
|
|
|
197
|
|
|
|
198
|
|
|
|
199
|
|
|
|
200
|
|
|
|
201
|
|
|
|
202
|
|
|
|
203
|
|
|
|
204
|
|
|
|
205 Sectio tertia
|
|
|
|
206
|
|
|
|
207
|
|
|
|
208
|
|
|
|
209
|
|
|
|
210
|
|
|
|
211
|
|
|
|
212
|
|
|
|
213
|
|
|
|
214
|
|
|
|
215
|
|
|
|
216
|
|
|
|
217
|
|
|
|
218
|
|
|
|
219
|
|
|
|
220 Sectio quarta
|
|
|
|
221
|
|
|
|
222
|
|
|
|
223
|
|
|
|
224
|
|
|
|
225
|
|
|
|
226
|
|
|
|
227
|
|
|
|
228
|
|
|
|
229 Liber quintus. Quatuor Sectionibus constat. Prima, de cordis affectibus / Altera, de thorace, capite secudno / Tertia, de gula & ventriculo, capite quarto / Quarta, de iecinore capite sexto. Sectio prima
|
|
|
|
230
|
|
|
|
233
|
|
|
|
234
|
|
|
|
235
|
|
|
|
236
|
|
|
|
237
|
|
|
|
238
|
|
|
|
239 Sectio secunda
|
|
|
|
240
|
|
|
|
241
|
|
|
|
242
|
|
|
|
243
|
|
|
|
244
|
|
|
|
245
|
|
|
|
246
|
|
|
|
247
|
|
|
|
248
|
|
|
|
249
|
|
|
|
250
|
|
|
|
251
|
|
|
|
252
|
|
|
|
253
|
|
|
|
254
|
|
|
|
255 Sectio tertia
|
|
|
|
256
|
|
|
|
257
|
|
|
|
258
|
|
|
|
259
|
|
|
|
260
|
|
|
|
261
|
|
|
|
262
|
|
|
|
263 Sectio quarta
|
|
|
|
264
|
|
|
|
265
|
|
|
|
266
|
|
|
|
267
|
|
|
|
268
|
|
|
|
269
|
|
|
|
270
|
|
|
|
271
|
|
|
|
272
|
|
|
|
273
|
|
|
|
274
|
|
|
|
275
|
|
|
|
276
|
|
|
|
277
|
|
|
|
278
|
|
|
|
279
|
|
|
|
280
|
|
|
|
281
|
|
|
|
282 Liber sextus. Traduntur hoc libro postremarum partium affectus Sectionibus sex. Primùm, lienis / Inde intestinorum, capite secundo / Tertiò renum, capite tertio / Quartò vesicae, capite quarto / Quintò uteri, capite quinto / Sextò colis, capite sexto
|
|
|
|
283 Sectio prima
|
|
|
|
284
|
|
|
|
285 Sectio secunda
|
|
|
|
286
|
|
|
|
287
|
|
|
|
288
|
|
|
|
289
|
|
|
|
290
|
|
|
|
291
|
|
|
|
292
|
|
|
|
293
|
|
|
|
294 Sectio tertia
|
|
|
|
295
|
|
|
|
296
|
|
|
|
297
|
|
|
|
298
|
|
|
|
299
|
|
|
|
300
|
|
|
|
301
|
|
|
|
302
|
|
|
|
303 Sectio quarta
|
|
|
|
304
|
|
|
|
305
|
|
|
|
306
|
|
|
|
307
|
|
|
|
308
|
|
|
|
309 Sectio quinta
|
|
|
|
310
|
|
|
|
311
|
|
|
|
312
|
|
|
|
313
|
|
|
|
314
|
|
|
|
315
|
|
|
|
316
|
|
|
|
317
|
|
|
|
318
|
|
|
|
319
|
|
|
|
320
|
|
|
|
321
|
|
|
|
322
|
|
|
|
323
|
|
|
|
324
|
|
|
|
325
|
|
|
|
326
|
|
|
|
327
|
|
|
|
328
|
|
|
|
329 Sectio sexta
|
|
|
|
330
|
|
|
|
331
|
|
|
|
332
|
|
|
|
333
|
|
|
|
334
|
|
|
|
335
|
|
|
|
336
|
|
|
|
337
|
|
|
|
338
|
|
|
|
339
|
|
|
|
[page blanche]
|
|
|
|
[page blanche]
|
|
|
|
[page blanche]
|
|
|
|
[sans numérotation] [Contreplat]
|
|
|
|
[sans numérotation] [Plat]
|
