| début |
fin |
|
|
|
|
[sans numérotation] [Note manuscrite]
|
|
|
|
[page blanche]
|
|
|
|
[sans numérotation] [Page de titre]
|
|
|
|
[page blanche]
|
|
|
|
[sans numérotation] Eminentissimo ac reverendissimo Principi Fr. Antonio Barberino S. R. E. Card. Amplissimo Maiori Poenitentiario Franciscus Perla Perp. Fel. Prec
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation] Lectori ingenuo
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation] Reverendissime Pater Sacri Palatij Apostolici Magister / Imprimatur,
|
|
|
|
1 Hippocratis Coi Medicorum Principis. De Locis in Homine Liber primus. Commentariis illustratus a Francisco Perla Calviensi Medico Philosopho cive Romano. Textus I. Mihi quidem videtur principium Corporis nullum esse, sed omnia similiter principium, & omnia finis: circulo enim scripto principium non reperitur
|
|
|
|
2
|
|
|
|
3
|
|
|
|
4
|
|
|
|
5
|
|
|
|
6 II. Similiter etiam morborum in toto corpore
|
|
|
|
7 III. Quod quidem siccius est, morbos magis recipere, & magis dolere à natura solet, humidum verò minus.
|
|
|
|
8
|
|
|
|
9
|
|
|
|
10
|
|
|
|
11
|
|
|
|
12
|
|
|
|
13
|
|
|
|
14 IV. Corporis autèm singulae partes altera alteri, ubi hinc, aut illinc processerit, morbum statim facit
|
|
|
|
15
|
|
|
|
16
|
|
|
|
17
|
|
|
|
18 V. Venter capiti, caput carnibus ac ventri, & reliquae omnes iuxtà eandem rationem, quemadmodùm venter capiti, & caput carnibus ac ventri
|
|
|
|
19 VI. Etenim ubi venter egestionem moderatam non fecerit, & in ipsum cibus ingeratur; humiditate ciborum ingestorum corpus irrigat.
|
|
|
|
20
|
|
|
|
21
|
|
|
|
22
|
|
|
|
23
|
|
|
|
24
|
|
|
|
25
|
|
|
|
26 VII. Et optimum fuerit sic curare aegrotas per has, quae morbos faciunt: sic enim quam optimè principium aegrotantis quis sanauerit
|
|
|
|
27 VIII. Corpus porrò ipsum sibi ipsi idem ac simile est, & ex ijsdem compositum est: similiter autem habet & paruas, & magnas partes; itemque infernas ac supernas
|
|
|
|
28
|
|
|
|
29
|
|
|
|
30 IX. Et si quis minimam corporis partem acceptam malè afficere velit, totum corpus affectionem sentiet, qualiscumque tandem ea fuerit, proptere à quod minima corporis pars omnia habet, quaecunque & maxima / X. Insuper quicquid tandem minima pars pertulerit, ad gentilitatem refert, & transfert, unaquaeque ad suam, siue bonum, siue malum id fuerit:
|
|
|
|
31
|
|
|
|
32 XI. Caeterùm natura corporis principium sermonis in arte medica
|
|
|
|
33
|
|
|
|
34
|
|
|
|
35
|
|
|
|
36
|
|
|
|
37
|
|
|
|
38 XII. Primùm igitur perfirata est qua parte audimus: etenim vacua cicum circà aures non aliud in audiunt, quàm strepitum, & clamorem.
|
|
|
|
39
|
|
|
|
40
|
|
|
|
41
|
|
|
|
42
|
|
|
|
43
|
|
|
|
44
|
|
|
|
45
|
|
|
|
46
|
|
|
|
47
|
|
|
|
48
|
|
|
|
49
|
|
|
|
50
|
|
|
|
51
|
|
|
|
52
|
|
|
|
53
|
|
|
|
54
|
|
|
|
55 XIV. Et in oculos venulae tenues ad visum ex cerebro per ambientem membranam feruntur.
|
|
|
|
56
|
|
|
|
57
|
|
|
|
58
|
|
|
|
59 XV. Membranae autem tres, quae oculos custodiunt, superna quidem crassior, media tenuior, tertia tenuis, quae humorem conseruat
|
|
|
|
60
|
|
|
|
61
|
|
|
|
62
|
|
|
|
63 XVI. Ex his superna & crassissima si laedatur, & mutiletur, morbos facit. Media verò etiam ipsa periculosa est; & ubi rupta fuerit, promine foras velut vessica.
|
|
|
|
64
|
|
|
|
65
|
|
|
|
66 XVII. Membranae cerebri duae sunt, altera superna crassior, altera tenuis cerebrum attingens, non amplius eadem permanens post quam fuerit vulnerata
|
|
|
|
67
|
|
|
|
68
|
|
|
|
69 XIII. Venae autèm transeunt ad verticem per carnes venientes ad ossiculum.
|
|
|
|
70
|
|
|
|
71
|
|
|
|
72
|
|
|
|
73
|
|
|
|
74 XIX. Aliae verò duae venae iuxtà tempora feruntur in medio temporum & aurium, quae premunt oculos, & semper pulsant: solae enim hae sanguine non rigantur, sed auertitur ex ipsis sanguis.
|
|
|
|
75
|
|
|
|
76
|
|
|
|
77 XX. Visus humore de cerebro nutritur. Cùm autem quid eius de venis acceperit, fluxione turbatur, & humor ipse non apparet; & ob oculos moueri ipsi videntur, aliquando velut auicularum imagines, aliquando velut lentes nigrae, & nihil exacte iuxtà rei veritatem videre potest
|
|
|
|
78 XXI. Aliae duae venae un medio aurium, & aliarum venarum, quae feruntur ad aures. Aliae duae venae ex ossis conclusione in aures feruntur.
|
|
|
|
79
|
|
|
|
80
|
|
|
|
81
|
|
|
|
82 XXII. Caua autem vena finitur quidem velut gula consistit autem inter gulam & guttur, siue arteriam, ferturque per septum transuersum, & per cor, & interseptum, & finditur ad inguina, & ad femora intro, & disparationes in femoribus facit, & ad tibias intùs fertur ad malleolos.
|
|
|
|
83
|
|
|
|
84
|
|
|
|
85
|
|
|
|
86
|
|
|
|
87
|
|
|
|
88 XXIII. Ex caua autèm vena producitur quaedam in sinistram manum.
|
|
|
|
89
|
|
|
|
90
|
|
|
|
91
|
|
|
|
92
|
|
|
|
93 XXIV. Alia etiam ad dexteram manum eodem modo à caua producitur / XXV. Communicant autem omnes venae, & confluunt inter se mutuò, & aliae quidem sibi ipsis per se commictuntur, & coincidunt;
|
|
|
|
94 XXVI. Et quicunque morbus à venis oritur, leuior est, quàm qui à neruis: diffluit enim una cum humore, qui in venis est, & non quiescit; & natura venis in humore est, in carnibus.
|
|
|
|
95
|
|
|
|
96
|
|
|
|
97
|
|
|
|
98
|
|
|
|
85 XXVII. Maximè autem impetunt ipsos distentiones, & alij morbi; à quibus tremor corpus occupat, & qui tremere ipsum faciunt / XXVIII. Nerui autem premunt articulos, extentique sunt per totum corpus.
|
|
|
|
100
|
|
|
|
101 XXIX. Capita suturas habent alia tres; alia quatuor.
|
|
|
|
102
|
|
|
|
103
|
|
|
|
104
|
|
|
|
105 XXX. Saniores autem capite sunt qui plures suturas habent
|
|
|
|
106 XXXI. Inter supercilia os descendit, ac transit, & mandibularum clausura in medio mento, & supernè ad caput est
|
|
|
|
107
|
|
|
|
108
|
|
|
|
109 XXXII. Verticula alij plura, alij pauciora habent. Qui pauciora habent, his duodeuiginti sunt. Horum alia sursùm ad caput, alia deorsùm ad sedem tendunt
|
|
|
|
110
|
|
|
|
101 XXXIII. Costae septem à posteriori corporis parte ad verticula connectuntur, anteriore parte in pectore inter se committuntur
|
|
|
|
112 XXXIV. Clauiculae articulos habent alios in medio pectoris iuxtà guttur, atque hic coarticulatae sunt; alios ver`ad humeros reclinatos ad scapulas, quae humeris semper adhaerent.
|
|
|
|
113
|
|
|
|
114
|
|
|
|
115 XXXV. Caeterùm manus articulos multos habent. Quaecunque enim ossa inter se committuntur, omnia articulos faciunt.
|
|
|
|
116 XXXVI. At verò in coxendicibus articuli duo sunt, quae acetabula appellantur, & femora in hos in articulata sunt.
|
|
|
|
117
|
|
|
|
118 XXXVII. Ad genu verò os femoris taliter biceps est; Bicipitio autem huic os tibia appellata, velut in cardine adaptatum est.
|
|
|
|
119 XXXVIII. Iuxtà tibiam autem appendices duae procedunt, quae infernè ad malleolos pedis finiunt, supernè ad genu: non autem perueniunt ad articulum. Ad pedem verò tibia iuxtà malleolos articulum habet, & alium infrà malleolos
|
|
|
|
120 XXXIX. Et in pedibus articuli multi, quemadmodum & in manibus, sunt. Quot enim ossa, tot sunt articuli & in digitis pedum eodem numero sunt, ac pari modo habent
|
|
|
|
121
|
|
|
|
122 XXXX. Articuli insuper multi in corpore parui sunt, non similiter omnibus, sed alij aliis. Hi autem, qui scripti hic sunt, omnibus similiter habent. Aliae etiam venae aliis sunt, sed non memorabiles
|
|
|
|
123 XLI. Mucus omnibus à natura est, cum hic purus fuerit, articuli sani sunt, & bene moueri possunt, ut pote lubrici inter se ipsos.
|
|
|
|
124
|
|
|
|
125 XLII. In ventrem porrò ea, quae comeduntur ac bibuntur procedunt. Ex ventre autem fibrae in vesicam, quae parte humorem percolat, extentae sunt
|
|
|
|
126 Liber secundus. Textus I. Fluxiones autem & perfrigerata valdè carne, & percalefacta fiunt, ac superinflammata.
|
|
|
|
127
|
|
|
|
128
|
|
|
|
129
|
|
|
|
130
|
|
|
|
131
|
|
|
|
132
|
|
|
|
133 II. Cum autem corpus fuerit resiccatum, & alio qui corpus ipsum sibi ipsi communicans sit, etiam cum siccum est diducit, & concipit, & ducit ubicunque tandem humor obtigerit.
|
|
|
|
134
|
|
|
|
135
|
|
|
|
136
|
|
|
|
137 III. Fluxiones de capite septem sunt, in nares, in aures, in oculos, atque hae ex capite fluxiones ob oculos conspicuae existunt
|
|
|
|
138 IIII. Postquam autem in thoracem fluxerit prae frigore, bilis fit. Magis autem in thoracem prae frigore fluit, propterea quod facilis est fluxio ad guttur, utpote non contectum.
|
|
|
|
139
|
|
|
|
140
|
|
|
|
141
|
|
|
|
142
|
|
|
|
143 V. Cum verò in medullam fluxio contingerit; tabes occulta, atque inconspicua oboritur
|
|
|
|
144
|
|
|
|
145
|
|
|
|
146 VI. Cum autem retro ad vertebras, & in carnes defluxerit hydrops sit / VII. Id quod ex hoc cognoscere datur. Siccae enim anteriores partes sunt, caput videlicet, & nares, & oculis amplius hebetudo accedit, fiunt que cum virore pallidi, itemque reliquum corpus; & nihil expuit homo, etiamsi multum fluat.
|
|
|
|
147
|
|
|
|
148
|
|
|
|
149
|
|
|
|
150
|
|
|
|
151
|
|
|
|
152 VIII. Si autem modicus fluxus fuerit, coxendicum & articulorum diuturnam affectionem facit, ubi fluere cessabit: nam ut modicus, & undequaque ab omnibus fortioribus depulsus,
|
|
|
|
153
|
|
|
|
154
|
|
|
|
155 IX. Si porrò intumuerint nares, & pituita plenae fuerint, atque ea compacta, oportet pituitam compactam & congelatam attenuare aut fomentis, aut medicamento, & non auertere.
|
|
|
|
156 X. Cum vero in aures fluxerit, primùm dolorem exhibet; violenter enim procedit: dolorem autem exhibet donec in fistulam redactus fuerit. Ubi autem fluere consueuerit, non amplius dolorem facit
|
|
|
|
157
|
|
|
|
158
|
|
|
|
159
|
|
|
|
160 XI. Et verò, quem dolor affligit, medicamentum natura calidum, repidum factum, & metopo dilutum, infundendum est, & retrò cucurbita medica affigenda, si sinistra auris doluerit ad dextram, sin dextra, ad sinistram non autem scarificando pertundere oportet, sed ut trahat solum finenda est.
|
|
|
|
161
|
|
|
|
162
|
|
|
|
163
|
|
|
|
164
|
|
|
|
165
|
|
|
|
166 XII. Caeterùm ubi non oculos fluxio processerit, oculi inflammantur & tument.
|
|
|
|
167
|
|
|
|
168
|
|
|
|
169
|
|
|
|
170
|
|
|
|
171
|
|
|
|
172 XIII. Medicamenta caput purgantia, quae quidem fortia sunt, à toto capite ducunt: quae verò debilia, ab oculis, & hinc à vicinis naso partibus
|
|
|
|
173 XIIII. Si autem à carne & osse, muco inter & carnem subsistente, fluxus ad oculos fiat, ex hoc manifestum fit, quod inde profluit.
|
|
|
|
174
|
|
|
|
175 XV. Hunc sic sanare oportet.
|
|
|
|
176
|
|
|
|
177
|
|
|
|
178 XVI. Si in visum, in humorem purum cruentus aliquis humor ingrediatur, huic visus intrà oculum non rotundus esse apparet; propterea quod in quocumque inest cruentus humor, id ipsum non appareat.
|
|
|
|
179
|
|
|
|
180 XVII. Si verò oculus rumpatur, mollibus medicamentis, & acerbis utendum est, ut vulnus adstrictum in angustum coeat, & cicatrix tenuis fiat. Si autem adhuc humoribus plenus fuerit, lacrymare oculo conducit
|
|
|
|
181
|
|
|
|
182
|
|
|
|
183
|
|
|
|
184 XVIII. At verò cum in thoracem fluxerit, & bilis fuerit, ex hoc manifestum fit.
|
|
|
|
185
|
|
|
|
186
|
|
|
|
187
|
|
|
|
188
|
|
|
|
189
|
|
|
|
190 XIX. Haec autem propterea fiunt.
|
|
|
|
191 XX. Peripneumonia multo periculosior est, & dolores multo fortiores sunt, qui ad laterum mollitudinem, & ad clauiculas tendunt, & lingua multo viridior & pallidior; & fauces prae fluxione dolent, & lassitudo fortis occupat, & spiritus sexta aut septima die corripit
|
|
|
|
192 XXI. Hunc si non septima die febris dimiserit, moritur, aut suffocatur,
|
|
|
|
193
|
|
|
|
194
|
|
|
|
195 XXII. Et quicunque pare peripneumonia, aut pleuritide suppurati fiunt, non moriuntur, sed sani fiunt
|
|
|
|
196
|
|
|
|
197 XXIII. Suppurati ut plurimum fiunt cum fluxus in idem velut in bile contingit; sed in bile quidem multum defluit, & ubi defluit, sedatur. Suppuratis verò minus defluit, & non sedatur
|
|
|
|
198
|
|
|
|
199 XXIV. Fiunt etiam suppurati, cum minus excreant, quam influit in pulmonem: hoc enim, quod in pulmone consistit, & quod influit, pus sit.
|
|
|
|
200 XXV. Fit praeterea etiam ab ulcere suppuratus, & leuior hic morbus existit
|
|
|
|
201
|
|
|
|
202 XXVI. Fit autem extra pulmonem, maxime quidem à ruptura, & ubi caro contusa fuerit: iuxta hanc enim pus congregatur, & congregatum fluctuat siquis corpus concutiat, & strepitum facit; & haec uruntur
|
|
|
|
203
|
|
|
|
204
|
|
|
|
205
|
|
|
|
206 XXVII. Tabes autem fit, cum in idem velut in suppurato fluxio fit per guttur, & appendentes pulmonis partes, appellatas aortas, quae pulmonem & guttur continent, & coniungunt.
|
|
|
|
207
|
|
|
|
208 XXVIII. Suppurati hoc modo cognoscuntur latus à principio dolor occupat.
|
|
|
|
209
|
|
|
|
210
|
|
|
|
211
|
|
|
|
112 XXIX. Porrò cum retrò spinam fluxio processerit, huic tabes fit eiusmodi lumbos dolet, & anteriores capitis partes vacuae videntur ipsi esse / XXX. Bilis autem periculosa est si icterus, siue regius morbus in oculis accedat;
|
|
|
|
213
|
|
|
|
214
|
|
|
|
215
|
|
|
|
216
|
|
|
|
217
|
|
|
|
218
|
|
|
|
219
|
|
|
|
220
|
|
|
|
221
|
|
|
|
224
|
|
|
|
225
|
|
|
|
224
|
|
|
|
227
|
|
|
|
228
|
|
|
|
229
|
|
|
|
230
|
|
|
|
231 XXXI. At verò suppuratis caput purgare oportet, non fortibus medicamentis, sed paulatim auertere in nares, & simul edulijs ventrem subducentibus uti.
|
|
|
|
232
|
|
|
|
233 XXXIII. Tabidos idem eodem modo, quod ad reliqua attinet, curabis;
|
|
|
|
234
|
|
|
|
235
|
|
|
|
236 XXIV. Cum porrò per gulam fluxus in ventrem processerit, morbus infrà fit, aliquando etiam supernè.
|
|
|
|
237
|
|
|
|
238 XXXV. Cum autem retrò in carnes iuxtà vertebras fluxus illapsus hydropem fecerit, sic mederi oportet.
|
|
|
|
239
|
|
|
|
240
|
|
|
|
241
|
|
|
|
242 XXXVI. Cum coxendicum morbus à fluxione fiat, cucurbitulam medicam affligere oportet, & foràs trahere, & non scarificando pertundere, & calefactorijs medicamentis in potu exhibitis intus calefacere,
|
|
|
|
241
|
|
|
|
242 XXXVII. Tabes ex fluxione retrorsum. Hi hac affectus est, ei caput est purgandum debili medicamento, donec fluxux auertatur:
|
|
|
|
243
|
|
|
|
244
|
|
|
|
245 Liber tertius. Textus I. Cum splen prae febre magnus factus fuerit; fit autem cum corpus attenuatur: ex iisdem enim & splen flirescit, & corpus contabescit.
|
|
|
|
246
|
|
|
|
247
|
|
|
|
248
|
|
|
|
249
|
|
|
|
250
|
|
|
|
251 II. Hunc fit sanare oportet. Medicamenta in potu exhibenda sunt, quae aquam purgent, & edulia quam pituitosissima offerenda.
|
|
|
|
252
|
|
|
|
253
|
|
|
|
254 III. Cum enim morbus periculosissimus fit, in his periclitari oportet: si enim successerit, sanum facies; sin minus, quod etiam alias futurum erat, id ipsum perpetitur
|
|
|
|
255 IIII. Caeterum in puero hydropem sic curare oportet. Partes tumidae, & aqua plenae, aperiendae sunt scalpello, & frequenter & parum educendum est.
|
|
|
|
256 V. Pleuritis sicca citra fluxum fit cum pulmo valde exsiccatus fuerit prae siti necessaria:
|
|
|
|
257
|
|
|
|
258
|
|
|
|
259
|
|
|
|
260 VI. Hunc multis potibus curare oportet, & lauare & doloris medicamentum praebere, & alia, quae excreationem faciunt.
|
|
|
|
261
|
|
|
|
262
|
|
|
|
263 VII. Febres porrò propterea fiunt. Cum corpore super inflammatio carnes intumuerint, & pituita ac bilis conclusa quieuerint, & neque refrigeretur quicquam, neque exeat, neque moueatur, neque aliud quid subeat
|
|
|
|
264
|
|
|
|
265
|
|
|
|
266 VIII. Cum itaque lassitudo occuparit, & febris ac repletio, lauare multa aqua oportet, & oleo illinere, & quam maxime calfacere, quo caliditas aperto corpore prae sudore egrediatur.
|
|
|
|
267
|
|
|
|
268 IX. Medicamentum tamen, donec corpus floridum est, ne propinato: non enim vacuatur, nisi parùm, utpote corpore turgente.
|
|
|
|
269
|
|
|
|
270 X. Febrienti cibum ne offeras, neque sorbitionibus subtùs aluum ducas.
|
|
|
|
271
|
|
|
|
272 XI. Cum verò gracilem existentem febris urat, manifestum est, quod non propter corporis tumorem febris occupet.
|
|
|
|
273
|
|
|
|
274 XII. Nihilo autem minùs oportet etiam debiles fortia medicamenta potare, sed similiter; aut solùm sic, ut fortibus quidem forte, debilibus verò debile exhibeas
|
|
|
|
275
|
|
|
|
276
|
|
|
|
277 XIIII. Ardores verò potionibus & sorbitionibus, quemadmodum febrem frigefactorio medicamento, exoluere oportet, cammaro videlicet, aut alio quopiam huiusmodi:
|
|
|
|
278
|
|
|
|
279
|
|
|
|
280 XIV. Icterum, siue regium morbum, sic curare oportet.
|
|
|
|
281
|
|
|
|
282
|
|
|
|
283
|
|
|
|
284
|
|
|
|
285
|
|
|
|
286 XV. Ulcus ferinum in corpore propterea venit.
|
|
|
|
287 XVI. Hunc medicamentis humectantibus ipsum ulcus illinere oportet, ut ex humectato ulcere fluxus foràs effluat,
|
|
|
|
288 XVII. Quam Latini anginam ab angendo, Graeci cynanchen & synanchen à canibus, & suibus appellant:
|
|
|
|
289
|
|
|
|
290
|
|
|
|
291
|
|
|
|
292
|
|
|
|
293
|
|
|
|
294 XXVIII. Morbos à principio curare oportet, & siguidem à fluxionibus fiunt, primùm fluxiones sedare;
|
|
|
|
295
|
|
|
|
296
|
|
|
|
297 XIX. Capitis fracturae. Siguidem os fractum fuerit, ac contritum, periculo vacat, & curare oportet hunc humectantibus medicamentis.
|
|
|
|
298
|
|
|
|
299
|
|
|
|
300
|
|
|
|
301
|
|
|
|
302
|
|
|
|
303
|
|
|
|
304 XX. Febricitanti caput ne purgato, ut ne furiosus fiat: calfaciunt enim caput pharmaca purgatiua; & sanè ad caliditatem febrilem accedens ea, quae in medicamento est, insaniam facit
|
|
|
|
305
|
|
|
|
306 XXI. Ex quacunque causa male affligente quis atram bilem euomuerit, moritur, qui vulnus habet
|
|
|
|
307
|
|
|
|
308 XXII. Et qui ab euacuatione detinetur, & debilis est; & tenuis existens, derepentè siccus subsidit, moritur
|
|
|
|
309 XXIII. Cum à caliditate detento ulcuscula eruperint debili existenti circùm circà liuida moritur.
|
|
|
|
310
|
|
|
|
311
|
|
|
|
312 XXIIII. Cùm quis à medicamenti potu superaegrotarit, & inferne, & superne ab ipso secesserit, vinum sorbeat, primùm quidem dilutum, deinde meracum frequenter, & sanabitur, medicamentum autem neque euacuatiuum, neque vomitorium sumat
|
|
|
|
313 XXV. Hypercatharsi, de qua modo egit, choleram iam comparat:
|
|
|
|
314
|
|
|
|
315 XXVI. Cùm susceperis vinosum, & vomentem, vomitum ne sedato: vomitus enim euacuationem sedat: facilius autem vomitus posteà sedabitur.
|
|
|
|
316
|
|
|
|
317 XXVII. Sanguis cum morbum facit, dolorem exhibet; pituita grauitatem ut plurimum
|
|
|
|
318
|
|
|
|
319 XXVIII. Morbum si quis non cognoscat, medicamentum bibendum praebeat non forte; si itaque leuior inde fiat; demonstrata via est, quod gracilitatem inducendo curandus est.
|
|
|
|
320 XXIX. Si quis in morbis quid permutaturus est, forti quidem aegroto, debili autem morbo;
|
|
|
|
321 XXX. Ars exercitandi corpora, ac Medicina contraria sunt: ars enim exercendi corpora, Gymnastice Graecis appellata, non opus habet permutatione, sed Medicina: sano enim non auxiliatur transmutatio ex praesenti statu, verùm aegroto
|
|
|
|
322
|
|
|
|
323 XXXI. Morbi quicunque ulcera sunt, & super reliquum corpus eminent, eos simul cum medicamentis, etiam fame curare oportet
|
|
|
|
324 XXXII. Fluxione ex capite fluente, vomitus conducit
|
|
|
|
325
|
|
|
|
326
|
|
|
|
327
|
|
|
|
328
|
|
|
|
329
|
|
|
|
330
|
|
|
|
331
|
|
|
|
332
|
|
|
|
333 XXX. Antiqui morbi difficilius curantur, quàm recentes. Verùm morbos antiquos primùm recentes facere oportet
|
|
|
|
334
|
|
|
|
335 XXXIV. Ulcus callosum factum, eiecta primùm duritie per putrefactorium medicamentum, constringere deinde oportet.
|
|
|
|
336
|
|
|
|
337
|
|
|
|
338 XXXV. Tristes, anxios, & aegretos, ac se strangulare volentes, Mandragorae radice mane in potu data minore pondere, quàm quod insanire facit, curabis
|
|
|
|
339 XXXVI. Conuulsioni sic mederi oportet.
|
|
|
|
340
|
|
|
|
341 XXXVII. A conuulsione si febris inuadat, sedatur eadem die, aut sequenti, aut omninò tertia
|
|
|
|
342
|
|
|
|
343
|
|
|
|
344 XXXVIII. A ruptura febris non corripit amplius, quam tres, aut quatuor dies; si verò corripiat, & quis putat se à ruptura habere; ab alia sanè quapiam causa corripitur; & non oportet ipsam velut à ruptura curare
|
|
|
|
345 XXXIX. Cùm homo manibus & pedibus distenctus, ac tortus fuerit, insaniam sibi ipsi facit
|
|
|
|
346 XL. Venam porrò sic urere conuenit commodam ad morbum, ex quocunque tandem quis aegrotarit, si ustus fuerit homo, & fluxerit sanguis, ita ut hoc non periculosum sit ipsi;
|
|
|
|
347
|
|
|
|
348
|
|
|
|
349
|
|
|
|
350 XLI. Doloris in capite gratia, sanguinem de venis detrahito: si vero non sedetur, & diuturnus sit; perure venas, & sanus euadet. Si vero caput purgaueris magis affliges
|
|
|
|
351 XLII. Medicinam cito discere non est possibile; propterea quod impossibile est statam, ac certam doctrinam in ipsa fieri, velut, verbi gratia.
|
|
|
|
352
|
|
|
|
353
|
|
|
|
354
|
|
|
|
355
|
|
|
|
355
|
|
|
|
357
|
|
|
|
358
|
|
|
|
359
|
|
|
|
360 XLIII. Eodem modo res se habet circà rubicundos & pallidos: nam & pituitosa & tumefacienta & pallidos faciunt, & boni coloris; itemque attenuantia: utriusque autem medicamentum sunt contraria contrario. Verbi causa.
|
|
|
|
361 XLIV. Insuper verò etiam dolor & propter friggiditatem fit, & propter caliditatem, & propter valde esuperans, & propter imminutum.
|
|
|
|
362
|
|
|
|
363
|
|
|
|
364
|
|
|
|
365
|
|
|
|
366
|
|
|
|
367
|
|
|
|
368
|
|
|
|
369 XLV. Alius porrò modus hic est. Per similia morbus fit, & per similia adhibita ex morbo sanatur.
|
|
|
|
370
|
|
|
|
371
|
|
|
|
372 XLVI. Huius autem rei caua corporis debilitas existit; corpus enim à cibis aequalibus, aequaliter nutritur, à corpore verò cibi superantur.
|
|
|
|
373
|
|
|
|
374
|
|
|
|
375
|
|
|
|
376 LXII. At verò Medicina breuem occasionem habet: & qui hoc nouit, illa stata, & certa habet, & scit, quae consueta sint, & quae non consueta;
|
|
|
|
377 XLVIII. Occasio autem haec est, ut cibos offeramus ea copia, quam corpus, cui offerentur, superare valeat: nam si quis sic fecerit, omnino necesse est cibum aluum subducentem oblatum, subducentem esse, & pituitosum pituitosum.
|
|
|
|
378
|
|
|
|
379
|
|
|
|
380 XLIX. Medicamenta sunt omnia, quae praesentem statum transmouent: omnia autem fortiora transmouent: licet autem, si velis, medicamento transmouere; & rursus, si velis, alimento & cibo.
|
|
|
|
381
|
|
|
|
382
|
|
|
|
383
|
|
|
|
384 L. Medicamenta fortia à natura in debilibus morbis dare non oportet; neque paucitate medicamenti debilitas ipsius facienda est, sed fortibus natura fortibus pharmacis utendum est;
|
|
|
|
385
|
|
|
|
386 LI. Caeterùm morbi ea parte, qua proximi sunt, educendi sunt, & qua parte singulis exitus proximus est, extrahendi / LII. Aluum autem subducentia talia sunt, quaecunque lubrica, & incisiua sunt, & quaecunque in calidis attenuantur;
|
|
|
|
387
|
|
|
|
388
|
|
|
|
389
|
|
|
|
390
|
|
|
|
391 LIII. Medicina itaque mihi iam tota inuenta esse videtur, quae sic habet, & quae docet singulas & consuetudines & occasiones:
|
|
|
|
392
|
|
|
|
393
|
|
|
|
394
|
|
|
|
395
|
|
|
|
396 LIV. Deinde verò quid opus of Medicinae fortuna, si enim morborum medicamenta clara sunt & manifesta, velut equidem arbitror, non expectat sane fortunam ad sanandos morbos, siquidem sunt medicamenta.
|
|
|
|
397 LV. Quicumque verò fortunam ex Medicina, aut ex alia quapiam arte expellit, dicitque eos, qui probe rem aliquam sciunt, fortuna non uti; is contrarium mihi iudicare videtur.
|
|
|
|
398 LVI. Morbi muliebres. Uteri omnium morborum causae sunt:
|
|
|
|
399
|
|
|
|
400
|
|
|
|
401
|
|
|
|
402
|
|
|
|
403
|
|
|
|
404
|
|
|
|
405
|
|
|
|
406 LVII. Haec itaque sic curanda sunt.
|
|
|
|
407
|
|
|
|
408
|
|
|
|
409
|
|
|
|
410
|
|
|
|
411 LVIII. Si autem sursum ascenderit, & non auersa fuerit, medicamentis suppositijs benè olentibus, & quae simul calfaciunt, utere, velut sunt Myrrha, aut unguentum, aut aliud quoddam odoratum, simulque calefactorium.
|
|
|
|
412
|
|
|
|
413
|
|
|
|
414
|
|
|
|
415
|
|
|
|
416 LIX. Caeterum subdititias glandulas sic facere oportet, si fortes facere velis.
|
|
|
|
417 LX. Sed & si humore pleni uteri osculum tumidum habuerint, & non fluxerint, fluxionem facere oportet, & subdititiis pharmacis sanare, itemque fomentis, velut scriptum est, ita faciendo, ut in superiore fluxione supressa
|
|
|
|
418 LXI. Quin & si in anteriorem partem procedens uterus, auersus fuerit, fluxionem facere oportet, velut in superiore fluxione suppressa
|
|
|
|
419 LXII. Cum verò fluxus nimius fuerit, neque calida aqua, neque alio quopiam calefacere oportet, neque urinam cientibus uti, neque cibis aluum subducentibus:
|
|
|
|
420
|
|
|
|
421
|
|
|
|
422 LXIII. Fluxiones porrò, cum confestim venerit purgatio, statim subcruentae fiunt: cum verò tardius prodierit, purulentae
|
|
|
|
423 LXIV. Et iunioribus subcruenta magis prodeunt; seniores verò magis mucosa menstrua habent
|
|
|
|
424
|
|
|
|
[sans numérotation] Index
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation]
|
|
|
|
[sans numérotation] [Errata]
|
|
|
|
[sans numérotation] Registrum. [Priuilege]
|
