début
fin
[sans numérotation] [Dos]
[sans numérotation] [Plat supérieur]
[sans numérotation] [Ex Dono Magistri Costel 1765. Ex Dono manuscrit Costel. Ex Libris Duval 1730]
[sans numérotation] [Manuscrit de Jean-Baptiste Dumas du 9 septembre 1882]
[page blanche]
[sans numérotation]
[sans numérotation] [Manuscrit]
[sans numérotation] [Frontispice]
Image : [Arts du verre. Représentation d'un atelier de souffleurs et de verriers]
[sans numérotation]
[sans numérotation] [Page de titre]
[page blanche]
[sans numérotation] Nobilissimo ac generosissimo domino D. Theodoro Kerckrinck. Expertissimo medicinae Doctori Andreas Frisius S. P. D.
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation] Lector benevole
[sans numérotation]
[sans numérotation] Index & summa capitum
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation] Curioso lectori
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation] Contenta universi operis
[sans numérotation]
1 Liber primus. Caput I. Extrahere sal ex pulvisculo, Rochetta & soda hispanica, quo fritta crystalli, Italis bollito dicta, fit, quod artis vitrariae fundamentum est : cuns novo quodam & secreto modo
2
3
4
5
6
7
8 Cap. II. Modus, quo fritta crystalli, vulgo bollito dicta fit
9
10
11
12 Cap. III. Alius modus novus, & à me inventus, extrahendi sal ex pulvere, quo crystallus aequè formosa & pellucida fit, quam montana crystallus est
13
14
15 Cap. IV. De aureo crystalli colore observatio
16 Cap. V. Modus extrahendi sal ex herba, quam filicen vocant, quo crystallus satis elegans fit
17 Cap. VI. Modus parandi sal aliud, ex quo crystallus fit stupendae pulchritudinis
18
19 Cap. VII. Sal ex quo crystallus satis venusta fit / Cap. VIII. Modus faciendi frittam ordinariam, ex pulvere scilicet orientali, rochetta & soda hispanica
20
21
22
23
24 Cap. IX. Crystallum perfectissimam facere
25
26
27
28 Cap. X. Ut crystallinum & vitrum candidum, alias vitrum commune dictum fiat
29
30
31 Cap. XI. Ut sal tartari purificetur
32 Cap. XII. Zafferam praeparare, ut coloribus in arte vitraria inserviat
33 Cap. XIII. Magnesiam praeparare, tingendo vitro
34 Cap. XIV. Ut ferrettum hispanicum fiat colorando vitro
35
36 Cap. XV. Alius modus faciendi ferrettum / Cap. XVI. Ut crocus ferri, vel ut vulgo dicitur, Martis fiat, tingendo vitro
37
38 Cap. XVII. Ut crocus Martis alia ratione fiat
39 Cap. XVIII. Alius modus faciendi crocum Martis
40 Cap. XIX. Alia ratio praeparandi crocum martis
41 Cap. XX. Quomodo bracteolae cupri tremulae vel crepitantes, Italis tremolante vel orpello dictae, calcinentur, quibus vitrum colore caeruleo vel picae marinae tingitur
42
43 Cap. XXI. Ut idem aes aliter calcinetur, & color ruber pellucidus nec non flavus & onychinus fiat
44 Cap. XXII. Color aquae marinae, in arte vitraria primarius
45
46
47 Cap. XXIII. Caeruleus vel aquae marinae color
48 Cap. XXIV. Pulvis ruber, multis in vitro coloribus inserviens
49 Cap. XXV. Aes ter calcinatum tingendo vitro
50 Cap. XXVI. Aqua marina in crystallo artificiali, Italis bollito dicta
51
52 Cap. XXVII. Observationes generales in omni colorum genere
53
54 Cap. XXVIII. Aes alio faciliore modo, & sumtu minore ter calcinare
55
56 Cap. XXIX. Elegans ex hac scoria aquae marinae color in crystallo
57
58 Cap. XXX. Aquae marinae color impendio minore factus
59 Cap. XXXI. Aqua marina propriae inventionis suprae omnes alias admiranda
60 Cap. XXXII. Viride in vitro smaragdinum
61
62
63 Cap. XXXIII. Viride eo quod supra dictum est elegantius
64 Cap. XXXIV. Color viridis admirandus
65 Cap. XXXV. Color alius viridis, qui palmam reliquis à me factis viridibus praeripit
66 Cap. XXXVI. Color cyaneus vel turcinus, in arte vitraria praecipuus
67
68
69 Liber II. Quo demonstratur versus modus faciendi calcedonium, colore achatis vel jaspidis orientalis : nec non modus praeparandi in hunc usum omne genus colorum ; cum modo faciendi aquas fortes & regias, in hac materia necessarias : modus praeterea calcinandi tartarum, idemque uniendi cum rubri illius coloris genere, quod Itali rosichiero vocant, & varios undantesque diversorum colorum in vitro lusus repraesentat, eique opacitatem illam tribuit, quae gemmis orientalibus naturalis est. Cap. XXXVII
70
71
72
73 Cap. XXXVIII. Modus faciendi aquam fortem, vulgo separationis dictam, quae argentum & mercurium solvit, cum modo secreto
74
75
76
77
78
79 Cap. XXXIX. Ut vitriolum purgetur & aqua fortis potentissima fiat
80 Cap. XL. Ut aqua regia fiat, qua aurum & metalla reliqua dissolvuntur, solo argento excepto
81 Cap. XLI. Ut tartarum, fex vini dictum, uratur
82 Cap. XLII. Ut calcedonius ex vitro satis formosus fiat
83
84
85
86
87
88 Cap. XLIII. Secundi generis calcedonius
89
90
91
92
93
94 Cap. XLIV. Tertius modus faciendi calcedonium
95
96
97
98
99
100
101
102
103 Liber III. Quo demonstrantur veri modi producendi in vitro colorem aureum, granati, amethysti, sapphiri : nigrum item holosericeum, lacteum, marmoreum, & rubrum plenum : nec non modus faciendi frittam ex crystallo montana : modus item tingendi vitrum colore margaritae, aliaque particularia in exercitio artis vitrariae necessaria. Cap. XLV
104
105 Cap. XLVI. Aureum in vitro colorem producere
106
107 Cap XLVII. Color granati
108
109 Cap. XLVIII. Color amethysti
110 Cap. XLIX. Color sapphiri
111 Cap. L. Color sapphiri magis venustus / Cap. LI. Niger color
112 Cap. LII. Nigrum pulchrius
113 Cap. LIII. Nigrum aliud pulchrius / Cap. LIV. Lacteus color egregius
114 Cap. LV. Color lacteus pulcher, magisque candidus
115 Cap. LVI. Ut color marmoreus fiat
116 Cap. LVII. Persici color in lacteo / Cap. LVIII. Rubrum plenum
117
118 Cap. LIX. Crystallus montana
119 Cap. LX. Margaritae color in crystallo
120 Liber IV. Quo verus modus demonstratur faciendi vitrum plumbi, nec non plumbum ipsum calcinandi, & ex eodem extrahendi colorem smaragdi, topasii, cyaneum vel picae marinae, incarnatum, saphiri, aureum & lapidis lazuli : nec non modus tingendi crystallum montanam colore permanente rubini, balassii, topasii, opali, heliotropii, aliisque coloribus pulcherrimis. Cap. LXI
121
122 Cap. LXII. Plumbum calcinare
123 Cap. LXIII. Vitrum plumbi facere
124 Cap. LXIV. Modus elaborandi vitrum praedictum
125
126 Cap. LXV. Vitrum plumbi colore smaragdi admirando
127
128 Cap. LXVI. Viride smaragdinum aliud, super omnia alia admirandum
129 Cap. LXVII. Color topasii in vitro plumbi / Cap. LXVIII. Coeruleus vel aquae marinae in vitro plumbi color
130
131 Cap. LXIX. Color granati in vitro plumbi / Cap. LXX. Color saphiri in vitro plumbi
132 Cap. LXXI. Color in vitro plumbi aureus
133 Cap. LXXII. Color lapidis lazuli
134 Cap. LXXIII. Modus tingendi crystallum montanam colore viperae
135
136 Cap. LXXIV. Color balassii, rubini, topasii, opali & asteriae, in crystallo montana
137
138
139
140 Liber V. Quo demonstratur verus modus faciendi massam smaragdi, topasii, chrysoliti, Hyacinthi, granati, saphiri, berilli vel aquae marinae, aliorumque colorum : idque tanta venustate & elegantia, ut gemmas naturales in omnibus, solâ duritie exceptâ superent. Cum novo, & hactenus minus usitato modo chymico Isaaci Hollandi, faciendi massam supradictam, quae omnes alias, quae nunc quidem in usu sunt, venustate & elegantia coloris longissime superet. Cap. LXXV
141
142 Cap. LXXVI. Modus praeparandi crystallum montanam
143
144 Cap. LXXVII. Modus faciendi smaragdum orientalem
145
146
147 Cap. LXXVIII. Smaragdi coloris magis pleni
148 Cap. LXXIX. Pastam smaragdi elegantiorem facere
149 Cap. LXXX. Smaragdus alius pulcherrimus / Cap. LXXXI. Topasius orientalis
150 Cap. LXXXII. Chrysolitus orientalis
151 Cap. LXXXIII. Color coelestis / Cap. LXXXIV. Color ex violaceo coelestis
152 Cap. LXXXV. Saphirus orientalis / Cap. LXXXVI. Saphirus orientalis colore saturo
153 Cap. LXXXVII. Granatus orientalis / Cap. LXXXVIII. Granatus orientalis magis plenus
154 Cap. LXXXIX. Alius granatus pulcher
155 Cap. XC. Monita, pastas earumque colores concernentia
156
157 Cap. XCI. Admiranda & hactenus minus usitata ratio, faciendi pastas supradictas, atque imitandi omne genus gemmarum
158
159
160
161
162 Cap. XCII. Modus faciendi pastas cujuscunque coloris durissimas
163
164 Liber VI. Quo demonstratur verus modus faciendi omne genus encaustorum, quo aurifices auro varios colores inurunt ; una cum regulis & ingredientibus, quibus utuntur : nec non modis administrandi ignem, ut encausta illa, vel ut vulgo vocantur smalta accuratissime fiant, additis demonstrationibus pro negotii natura satis evidentibus
165 Cap. XCIII. Materia ex qua smalta omnia fiunt
166
167 Cap. XCIV. Encaustum lactis instar album
178 Cap. CXV. Smaltum quod turcoidis colorem refert
179 Cap. CXVI. Aliud encaustum coeruleum
180 Cap. XCVII. Smaltum viride
181 Cap. XCVIII. Aliud encaustum viride
182 Cap. CXIX. Smaltum aliud viride
183 Cap. C. Encaustum nigrum
184 Cap. CI. Aliud encaustum nigrum / Cap. CII. Aliud encaustum nigrum
185 Cap. CIII. Smaltum purpureum
186 Cap. CIV. Smaltum aliud purpureum
187 Cap. CV. Encaustum flavum
188 Cap. CVI. Smaltum coeruleum
189 Cap. CVII. Encaustum violaceum
190 Liber VII. Quo modus demonstratur extrahendi laccam flavam ex floribus genistae in usus pictorum : nec non modus alius extrahendi laccam rubram, viridem, coeruleam, purpuream, omnemque alium colorem ex quibuscunque floribus & herbis
191
192 Cap. CVIII. Lacca flava ex floribus genistae pro pictoribus
193 Cap. CIX. Extrahere laccam ex papavere, iride, rosis & violis rubris, omnique genere herbarum virentium
194 Cap. CX. Extrahere laccam & colorem ad pingendum ex floribus aurantiis, papavere erratico, iride, violis ordinariis, violis rubris, rosis incarnatis, & rubris, floribus borraginis, brassicae, gladioli, & quibuscunque aliis : nec non colorem viridem ex malva, pimpinella, omnibusque aliis herbis
195 Cap. CXI. Coeruleum instar germanici
196 Cap. CXII. Modus quo turcoidi naturali nativus suus color deperditus restituitur
197 Cap. CXIII. Mistura pro speculis / Cap. CXIV. Modus tingendi interiorem sphaerarum, aliorumque ex vitro albo vasorum superficiem omni genere colorum, ita ut lapides pretiosos naturales referant
198
199
200 Cap. CXV. Color cyaneus vel ultramarinus
201
202
203 Cap. CXVI. Lacca coccinea pro pictoribus
204 Cap. CXVII. Magisterium quo cocci color extrahitur
205
206
207
208
209
210 Cap. CXVIII. Lacca ex ligno brasiliensi & rubia, valde pulchra
211 Cap. CXIX. Lacca ex granis kermes : modus alisn magis expeditus
212 Cap. CXX. Rubrum in vitro pellucidum
213
214 Cap. CXXI. Rubrum instar sanguinis
215 Cap. CXXII. Color balassii / Cap. CXXIII. Extrahere animam saturni, quae in negotio smaltorum & vitri plurimis rebus inservit
216
217 Cap. CXXIV. Smaltum roseum, Italis rosichiero dictum, quo aurum pingitur
218 Cap. CXXV. Smaltum roseum pro auro aliud
219
220 Cap. CXXVI. Quomodo sulphur in usus supradictos figatur / Cap. CXXVII. Vitrum instar sanguinis rubrum, quod smalti rosei loco inservire poterit
221 Cap. CXXVIII. Modus faciendi smaltum roseum, experimento comprobatus
222
223 Cap. CXXIX. Rubrum translucidum
224 Cap. CXXX. Modus figendi sulphur, ut smalto rosei coloris inserviat
225 Cap. CXXXI. Vitriolum veneris, de quo supra in fine capitis 31 dictum est
226
227 Cap. CXXXII. Vitriolum aeris, vel ut vulgo veneris, sine corrosivis, ex quo verus & intensus color caeruleus extrahitur : res mirabilis
228
229
230 Cap. CXXXIII. Modus extrahendi vitriolum ex his aquis coloratis
231
232
[page blanche]
[page blanche]
[sans numérotation] [Page de titre]
[page blanche]
235 Notae in epistolam ad lectorem
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249 Antiquitas vitri
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261 De usu vitri
262
263
264
265 Aemula naturae parva reperta manus
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277 De fornacibus
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291 Notae in librum primum de Arte Vitraria. Cap. I
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301 Cap. II
302
303
304
305
306 Cap. III. / Cap. V
307
308 Cap. VI
309
310
311
312
313
314
315
316
317 Cap. VI
318 Cap. VIII
319
320
321 Cap. IX
322
323
324
325
326 Cap. X / Cap. XI
327 Cap. XII
328
329
330
331
332 Cap. XIII
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342 Cap. XIV. & XV
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360 Cap. 16, 17, 18, 19
361
362
363
364 Cap. XXIX / Cap. XXXII
365 Cap. XXXVII
366
367
368 Cap. XL
369 Cap. XLII
370
371
372 Cap. XLVIII / Cap. XLIX
373 Cap. LVIII / Cap. LXI
374
375
376
401
402
403 Cap. CXI
404 Cap. CXII / Cap. CXIII
405
406
407
408
409
410 Cap. CXIV
411 Cap. CXV
412 Cap. CXVI
413
314
415
416 Cap. CXVII
417 Cap. CXVIII / Cap. CXXIV
418 Cap. CXXVI
419 Cap. CXXIX
420 Cap. CXXXI
421 Historia vitri stillatici
Image : A. B. filum. B. C. corpus. B. coilum. A. terminus vel extremitas fili
422
423
424
377
378
379 Cap. LXXII / Cap. LXXIV
380
381 Cap. LXXV
382
383
384 Cap. LXXVI
385
386 Cap. LXXVII
387
388
389
390 Cap. LXXXI
391 Cap. LXXXII / Cap. LXXXV / Cap. XC
392
393 Cap. XCI
394
395 Cap. XCIII
396 Cap. XCIV / Cap. XCV / Cap. XCVII
397 Cap. C / Cap. CIII / Cap. CVIII
398 Cap. CX
399
400
425
426
427
428
429
430
431
432 Appendix. Quia frequens fornacum in hoc opere mentio fit, ex re visum fuit, subjungere quae de hoc negotio agricola non minus eleganter quam perspicuè tradidit, adjectâ figura fornacum & instrumentorum, quae apud Amstelodamenses in usu sunt, nec non nomenclatura eorum, quibus londinenses vitrarii, Dn. Meretto teste in elaborando vitro communi utuntur. Et agricola quidem lib. 12. de re metall. sic habet
433
434
435
436
Pag. 436 [Planche]
Image : [Arts du verre. Four. A Primae fornacis inferior camera B. Superior comera C. Viterea massa]
[page blanche]
437
438
Pag. 439 [Planche]
Image : [Arts du verre. Four. A. Secundae fornacis arcus B. Ejus camerae inferioris os C. Fenestrae superoris camerae D, Ollae ventrosae E. Tertiae fornacis os F. Receptacula vasorum G. Foramina suparioris camerae H. Vasa oblonga ]
[page blanche]
439
440
[page blanche]
Pag. 441 [Planche]
Image : [Arts du verre. Four. A. Alterius fornacis secunda camera infima B. Media C. Suprema D. Ejus os E. Fornaem rotundum F. Foramen quadrangulum]
441
442
443
444
445
446
Pag. 447 [Planche]
Image : [Arts du verre. Four. A. Fistula B. Fenetella C. Marmor D. Forceps E. Instrumenta quibus formae sunt datae]
[page blanche]
447
448
[page blanche]
Pag. 448 [Planche]
Image : [Arts du verre à Amsterdam. Four et Instruments. Instrumenta et fornax vitraria apud Amstelodamenses]
449 Instrumenta et fornax vitraria apud Amstelodamenses
450
Pag. 450 [Planche]
Image : [Arts du verre à Amsterdam. Four et Instruments. Instrumenta et fornax vitraria apud Amstelodamenses]
[page blanche]
451
452 De instrumentis quibus vitrarii apud anglos utuntur, Cl. Dn. Merrettus appendicis loco haec habet
453
454
455
[sans numérotation] Index rerum & verborum memorabilium
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation]
[sans numérotation] Lector benevole
[page blanche]
[page blanche]
[page blanche]
[sans numérotation] [Plat inférieur]